Τα νέα βιβλία στο δημοτικό και οι αλλαγές στα Α.Π.Σ. (Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών) μας φέρνουν αντιμέτωπους με de facto αλλαγές στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Οι αλλαγές, που είναι πολλές και σημαντικές, οδηγούν σε ένα πολύ πιο ταξικό σχολείο με πολύ πιο αντιδραστικό ιδεολογικό περιεχόμενο. Η αύξηση και το κατέβασμα της ύλης προς τα κάτω, η διαθεματική οργάνωση της ύλης, η ομαδοσυνεργατική μέθοδος που επιβάλλουν, τα κείμενα, το ιδεολογικό περιεχόμενο και οι στόχοι που θέτουν κινούνται ενιαία και συστηματικά στην ίδια γραμμή επίθεσης που η κυβέρνηση χαράζει και στις υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Στόχος της επίθεσης είναι το δικαίωμα στις σπουδές, τη δουλειά και τις ελευθερίες.
«Δεν είναι όλα τα παιδιά κατάλληλα για τα Πανεπιστήμια»Κατά την άποψη της Υπουργού, μάλλον, δεν είναι κατάλληλα και για το Δημοτικό όλα τα παιδιά.
Και βεβαίως και όλοι οι δάσκαλοι δεν είναι κατάλληλοι αλλά και οι γονείς δεν προσφέρουν την κατάλληλη βοήθεια στο σπίτι.
Οι ακατάλληλοι, λοιπόν, να το παίρνουν απόφαση από νωρίς. Αξιολόγηση παντού και για τα πάντα. Από την πρώτη κιόλας δημοτικού υπάρχουν αξιολογικοί φάκελοι που θα συνοδεύουν τους μαθητές από τάξη σε τάξη μετρώντας και κρίνοντας ακόμα και το «πώς ανασαίνουν» για να φτάσουν, στη συνέχεια, στο γυμνάσιο με τη ρετσινιά του ικανού ή μη και να γευτούν κι άλλες τέτοιες «εκπλήξεις» αυταρχικότητας, σκληρού ελέγχου και κατηγοριοποίησης που τους ετοιμάζει η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Η κυβέρνηση ενοχοποιεί τα θύματά της. Η αξιολόγηση των πάντων αποδεικνύεται το βασικό και χρησιμότερο εργαλείο στην υπηρεσία της βίαιης ταξικής επιλογής, για τη χειραγώγηση της σκέψης, την αποχαύνωση και την εμπέδωση – αποδοχή των ιδεολογικών προτύπων, ιδεών και αντιλήψεων του συστήματος, την επίθεση στα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών.
Η αξιολόγηση και ο ασφυχτικός έλεγχος χρησιμοποιείται ακόμα για την υποταγή των εκπαιδευτικών, την ενοχοποίησή τους, τη χρέωσή τους με διδακτική ανεπάρκεια αν δεν έχουν να παρουσιάσουν ογκώδεις αξιολογικούς φακέλους, το χτύπημα εργασιακών δικαιωμάτων τους (ωράριο, σύνδεση μισθού–αποδοτικότητας), την ενίσχυση της μαύρης εργασίας-ωρομισθίας, την κατάργηση της δημοκρατίας στο σχολείο.
Τέλος, με επίσημο τρόπο και για πρώτη φορά επιχειρείται η έμμεση(;) αξιολόγηση και των γονέων με την «εμπλοκή τους στη μαθησιακή διαδικασία», όπως ονομάζεται. Μέσα από έτοιμες επιστολές, στην αρχή κάθε κεφαλαίου, δίνονται οδηγίες για μαθήματα κατ’ οίκον που θα πρέπει να κάνουν οι ίδιοι στα παιδιά τους για να χρεωθούν και να αποδεχτούν, εκτός από το οικονομικό κόστος, και την πιθανή αποτυχία. Να ποιοι είναι οι πολιτικοί στόχοι του Υπουργείου.
Ταξικός διαχωρισμός, αντιδραστικό περιεχόμενο και μέθοδοι διδασκαλίας
Αρκεί κανείς να ξεφυλλίσει τα νέα βιβλία (μαθητή και δασκάλου) για να αποκαλυφτεί το εύρος της επίθεσης μέσω της οποίας οι μαθητές από την πρώτη κιόλας βαθμίδα της εκπαίδευσης θα αποδέχονται και θα προετοιμάζονται για τον αντίστοιχο ρόλο τους στην κοινωνία της εκμετάλλευσης, με τους όρους που επιβάλλει το κεφάλαιο και οι ανάγκες του.
Αύξηση έως και διπλασιασμός της ύλης σε όλα τα μαθήματα, με πιο χαρακτηριστικά τα Μαθηματικά αλλά και τη Γλώσσα, Φυσική. Σ’ αυτά τα μαθήματα, ενώ μέχρι πέρυσι υπήρχε μόνο ένα βιβλίο για το μαθητή, από φέτος προστίθεται και το τετράδιο εργασιών. Έτσι, ο όγκος της ύλης του κάθε μαθήματος αυξάνεται δραματικά, με αποτέλεσμα και ο δάσκαλος να πιέζεται αλλά κυρίως οι μαθητές, που εξαιτίας κοινωνικών ανισοτήτων είναι «πιο πίσω», να περιθωριοποιούνται ακόμα περισσότερο. Στα μαθηματικά της Α΄ τάξης προστίθενται η αρίθμηση και οι πράξεις ως το 100, με εισαγωγή στον πολλαπλασιασμό και τη διαίρεση. Αντίστοιχα, στη Β΄ τάξη προστίθενται οι αριθμοί και οι πράξεις από το 100-1000 και στην Γ΄ τάξη οι αριθμοί απ’ το 1000-10000 και ένα μέρος της ύλης των δεκαδικών αριθμών.
Στη Γλώσσα έχουμε συμπίεση της διδασκαλίας στις τέσσερις πρώτες τάξεις, ενώ στη Φυσική υπάρχει προσθήκη ύλης στην Ε΄ τάξη από τη ΣΤ΄ και στη ΣΤ΄ τάξη από την Α΄ γυμνασίου.
Η ύλη, όχι μόνο είναι αναντίστοιχη με τις νοητικές δυνατότητες των παιδιών αυτής της ηλικίας, αλλά «τρέχει» (δύσκολα κεφάλαια σε λίγα μαθήματα) επιβάλλοντας ρυθμούς ασφυκτικής πίεσης για τους μαθητές. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μαθητές πρέπει να γράφουν ακόμα και στο μάθημα της Γυμναστικής!, έχοντας τεστ στο βιβλίο ενώ υπάρχουν οδηγίες στους γυμναστές να μη βάζουν εύκολα δεκάρια στον έλεγχο.
Ιδεολογία
Είναι αναμενόμενο η ιδεολογία των σχολικών βιβλίων να είναι αυτή της αστικής τάξης, αφού το σχολείο, ως το βαρύ πυροβολικό των ιδεολογικών κρατικών μηχανισμών, εξυπηρετεί κάθε φορά την κυριαρχία της. Έτσι, στα σχολικά βιβλία βρίσκουμε τα βασικά στοιχεία της αστικής ιδεολογίας, συγκαλυμμένα τις περισσότερες φορές, τα οποία προβάλλονται ως αιώνια και μοναδικά. Βάση της ιδεολογίας των σχολικών βιβλίων είναι η αστική αντίληψη για τη γνώση, την ανθρώπινη φύση, τον καταμερισμό εργασίας, την ιστορία. Οι κοινωνικές τάξεις αγνοούνται αφού υπάρχουν μόνο άτομα με διαφορετικές δεξιότητες. Τα ιστορικά γεγονότα παραποιούνται ή αποσιωπούνται, η επιστημονική γνώση παραγκωνίζεται μπροστά στη θεολογία και ο εθνικισμός καλλιεργείται συστηματικά.
Το περιεχόμενο, ιδίως στα βιβλία της Ιστορίας και της Γλώσσας, στο οποίο προβάλλεται, με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο, όλο το σύγχρονο ιδεολογικό οπλοστάσιο της αστικής τάξης, είναι αντιδραστικό. Χαρακτηριστικά είναι τα βιβλία Ιστορίας της Γ΄ τάξης όπου στριμώχνονται στο τέλος του βιβλίου τα κεφάλαια που μιλούν για την εξέλιξη του ανθρώπου (Προϊστορία). Την ίδια στιγμή, αποθεώνεται η Μυθολογία με προτεινόμενη διαθεματική προσέγγιση μέσω των θρησκευτικών μύθων!! και οδηγίες να μην επιχειρείται απομυθοποίηση και σύνδεση με την ιστορική αλήθεια γιατί τα παιδιά δεν μπορούν να αποκτήσουν ιστορική συνείδηση!! Στην ιστορία της ΣΤ΄ τάξης υπεύθυνο για την άνοδο του Ναζισμού-Φασισμού σε Ιταλία και Γερμανία παρουσιάζεται το εργατικό κίνημα που είχε ξεσπάσει την προηγούμενη περίοδο!! Παρατηρείται, λοιπόν, διαστρέβλωση της ιστορίας και κατασυκοφάντηση των λαϊκών κινημάτων. Επίσης, σε όλα, σχεδόν, τα σχολικά εγχειρίδια το ευρωπαϊκό «όραμα» και η ευρωπαϊκή ένταξη της χώρας παρουσιάζονται ότι καθόριζαν και καθορίζουν τη «σωτηρία» της από τα «δεινά» της.
Όσα προοδευτικά ή δημοκρατικά στοιχεία είχαν καταφέρει να «ξεφύγουν» στα προηγούμενα βιβλία (άλλες εποχές που η επίθεση στο λαό δεν είχε ακόμη ξεδιπλωθεί στον ίδιο βαθμό με σήμερα) τώρα εξαφανίζονται.
Η αντίληψη που διαπερνά όλα τα βιβλία είναι του «ανθρώπου-καταναλωτή». Γι’ αυτό, πρέπει ο μαθητής να εκπαιδευτεί να καταναλώνει με μέτρο, να ιεραρχεί τις ανάγκες του και «να προσέχει για να έχει».
Αξιοπρόσεκτο και καθόλου τυχαίο είναι η συστηματική προβολή και προπαγάνδα υπέρ των λεγόμενων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεν (ΜΚΟ) μέσα από τις σελίδες των βιβλίων. Απέναντι στον πόλεμο, τις ανισότητες, την προσφυγιά, την πείνα, που προβάλλονται ως φυσικά ανθρώπινα φαινόμενα, η ελεημοσύνη των ΜΚΟ, που ελεούν τους πτωχούς ως σύγχρονες Φρειδερίκες, φαντάζει ως η μόνη λύση.
Γλώσσα
Στο μάθημα της Γλώσσας, η λογοτεχνία έχει σχεδόν εξοριστεί και δεν υπάρχει καμιά αναφορά σε κοινωνικά θέματα, ιδέες ή ανθρωπιστικές αξίες. Η γλώσσα (προφορική και γραπτή έκφραση) αντιμετωπίζεται ως χρηστικό εργαλείο για ανάγνωση συνταγών μαγειρικής, διαφημίσεων, τουριστικών εντύπων, οδηγιών χρήσης συσκευών.
Οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν την ικανότητα να αντλούν πληροφορίες και να επικοινωνούν αλλά όχι να εκφράζουν ιδέες ή απόψεις και να προβληματίζονται.
Έχει σημασία εδώ να αναφέρουμε ότι στα προηγούμενα βιβλία της Γλώσσας υπήρχαν πολλά λογοτεχνικά κείμενα με αναφορές σε εργατικές διεκδικήσεις (οχτάωρο, απεργίες, συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια), κοινωνικά φαινόμενα (μετανάστευση, πόλεμος, πολιτικοί πρόσφυγες),ερήμωση της υπαίθρου, περιβάλλον, αλλοτρίωση του ανθρώπου και συναισθηματικές ανάγκες του (συντροφικότητα, φιλία). Κείμενα που ήταν «κατάλοιπα» μιας εποχής που ο συσχετισμός για το λαϊκό κίνημα δεν ήταν τόσο αρνητικός. Η αστική τάξη είχε, έτσι κι αλλιώς, τη δυνατότητα να τα αφομοιώνει εντάσσοντάς τα στα σχολικά βιβλία, όμως έδιναν το έναυσμα στους δασκάλους να θίξουν και να προσεγγίσουν τέτοια ζητήματα.
Ο σημερινός συσχετισμός και η σφοδρότητα της επίθεσης δεν αφήνει περιθώρια για τέτοιου είδους «λοξοδρομήσεις». Όλο το έδαφος, όλα τα πεδία πρέπει να έχουν τη σφραγίδα της νίκης της αστικής τάξης απέναντι στο λαό και τις καταχτήσεις του.
Μέθοδοι διδασκαλίας
Με τη διαθεματική οργάνωση της ύλης (όπως και με την «ευέλικτη ζώνη») γίνεται προσπάθεια μετακύλισης της ευθύνης για τα αδιέξοδα της εκπαίδευσης (δηλαδή της πολιτικής της) στους εκπαιδευτικούς. Η ελευθερία κινήσεων που τάχα έχει ο εκπαιδευτικός είναι μια μεγάλη απάτη και παγίδα. Ο χαοτικός τρόπος που οργανώνεται η ύλη των μαθημάτων οδηγούν στην αποσυγκρότηση της σκέψης των παιδιών, μπερδεύουν και εντείνουν τη σύγχυση. Παράλληλα, οδηγούν σε σχολεία πολλών ταχυτήτων αφού σπάνε τον ενιαίο χαρακτήρα του σχολικού προγράμματος.
Επίσης, με την επιστημονικοφάνεια των όρων «διαθεματικότητα», «ευελιξία», «ελαστική διαχείριση του χρόνου και των δραστηριοτήτων», γίνεται προσπάθεια να συγκαλυφθούν οι πραγματικές προθέσεις των σχεδίων εργασίας (projects) πάνω σε θέματα του τύπου «σούπερ μάρκετ», «κινητά τηλέφωνα» (βιβλίο δασκάλου Μαθηματικών Α΄ τάξη) καθώς και η διαλογή των μαθητών σε ομάδες με κριτήριο την απόδοσή τους.
Η αποστήθιση αποκτά επιστημονική εγκυρότητα με την επαναφορά της ολικής μεθόδου για τη μάθηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής στην Α΄ τάξη. Μια μέθοδος που, αν και τη δεκαετία του ’70 είχε ερείσματα προερχόμενη από τις αγγλόφωνες χώρες, έχει κριθεί ακατάλληλη για την ελληνική γλώσσα και η οποία οδηγεί σε αναλφαβητισμό όσα παιδιά δυσκολεύονται. Αλλά και η αναλυτικο-συνθετική μέθοδος παρουσιάζεται στο βιβλίο με σημαντικές ελλείψεις -καθόλου τυχαία- χωρίς το υποστηρικτικό υλικό που είναι απαραίτητο (πρότυπες λέξεις καρτέλας), το οποίο καλούνται οι δάσκαλοι να το προμηθευτούν από τους εκδοτικούς οίκους και που τις περισσότερες φορές δεν έχει καμιά σχέση με τα μαθήματα του βιβλίου.
Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία που επιβάλλει το νέο Α.Π.Σ. και προβάλλεται ως η μέθοδος που δρα αντισταθμιστικά στις ανισότητες ανάμεσα στους μαθητές, συγκαλύπτει τους ταξικούς φραγμούς και ταυτόχρονα τους εντείνει. Έτσι, μαθαίνουμε από το βιβλίο δασκάλου στη Γλώσσα της ΣΤ΄ ότι ο δάσκαλος «μπορεί να δώσει τις πιο εύκολες ασκήσεις σε ομάδες που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή και τις πιο δύσκολες στους υπόλοιπους μαθητές». Ακόμα, στο πλαίσιο της ομάδας, πολύ δημοκρατικά, ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί. Άλλος όλες τις ασκήσεις, άλλος τις μισές κι άλλος απλώς προσπαθεί! Αυτή η απάντηση δίνεται από συμβούλους όταν συνάδελφοι διαμαρτύρονται για τον όγκο των εργασιών και των ασκήσεων.
Αλήθεια, πώς γίνεται σπάζοντας μια ομάδα (την τάξη) σε μικρότερες, να μπορούμε ν’ απαλλαγούμε από τις ανισότητες που περικλείει μέσα της και οι οποίες οφείλονται σε εξωτερικές απ’ αυτή αιτίες (ταξική κοινωνία); Ταυτόχρονα, με το «ομαδοσυνεργατικό πνεύμα», εισάγεται η αυτοαξιολόγηση(!) των μαθητών και η ετεροαξιολόγηση(!) από τους συμμαθητές τους, η περιγραφική αξιολόγηση και ο φάκελος αξιολόγησης των μαθητών από τους δασκάλους, έτσι ώστε με «δημοκρατικές» διαδικασίες να τίθεται στο περιθώριο των ομάδων ο «διαφορετικός μαθητής». Άλλωστε, μέσα στο κλίμα του αχαλίνωτου ανταγωνισμού που καλλιεργείται εντός και εκτός σχολείου, αποτελεί τουλάχιστον αυταπάτη ότι μπορούν οι δάσκαλοι να καλλιεργήσουν το «ομαδικό» πνεύμα και την ευγενή άμιλλα μέσα στην τάξη.
Το ζητούμενο για ένα αριστερό δάσκαλο είναι να μην παγιδευτεί από τη μορφή της βιτρίνας (π.χ. αν η διαθεματική ή ομαδοσυνεργατική μέθοδος είναι καλή ή κακή) αλλά να αποκαλύψει την υποκρισία και την αντιδραστικότητα των σκοπών και των μέσων. «Η μέθοδος διδασκαλίας είναι η διδασκαλία του συστήματος» έλεγε χαρακτηριστικά το σύνθημα του Γαλλικού Μάη του ’68.
Αξιολόγηση μαθητώνΣε αρένα ανελέητου ανταγωνισμού και ζούγκλα αξιολόγησης θέλει να μετατρέψει τα δημοτικά σχολεία η «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση » για να πετύχει τους πολιτικούς στόχους που αναφέραμε στην αρχή του κειμένου. Όπως δε γίνεται σταδιακά η εφαρμογή των νέων βιβλίων, έτσι και η επίθεση δεν έχει «στάδια» αλλά γίνεται ταυτόχρονα με όλους τους τρόπους και τα μέσα και σ’ όλα τα επίπεδα.
Έτοιμα φύλλα αναλυτικής περιγραφικής αξιολόγησης καλούνται να συμπληρώνουν συχνά μαθητές και δάσκαλοι για κάθε δραστηριότητα, σε κάθε ευκαιρία. «Αυτο-αξιολόγηση» για το μαθητή και το δάσκαλο, «ετερο-αξιολόγηση» σε ατομικό επίπεδο, σε επίπεδο ομάδας, τάξης, σχολείου, είναι λέξεις που συναντάμε περισσότερο από κάθε άλλη στα βιβλία του δασκάλου. Συνοδευόμενες με τον παιδαγωγικό όρο «ανατροφοδότηση» επιχειρούν να εγγραφούν στη συνείδηση των μαθητών και να γίνουν αποδεκτές στη συνείδηση των δασκάλων, οι οποίοι «ανατριχιάζουν» στο άκουσμά τους και αντιδρούσαν στις κατά καιρούς προσπάθειες εφαρμογής τους.
Στο β.δ. Γλώσσας της ΣΤ΄ τάξης αναφέρεται: «Η αξιολόγηση νοείται όχι μόνο ως τελική και συνολική-στιγμιαία (π.χ. εξετάσεις), αλλά κυρίως ως διαγνωστική και διαμορφωτική-συνεχής». Εννοεί, άραγε, τις εξετάσεις σε Ε΄ και ΣΤ΄;
Παραθέτουμε απόσπασμα από το βιβλίο δασκάλου Μαθηματικών της Α΄ τάξης που παρουσιάζει τη διαδικασία της αξιολόγησης των μαθητών μέσα από φύλλα αξιολόγησης χρησιμοποιώντας κλίμακα πέντε βαθμών Α ως Ε. Ως τώρα οι μαθητές των δύο πρώτων τάξεων δε βαθμολογούνταν και οι προσπάθειες εφαρμογής της περιγραφικής αξιολόγησης είχαν αποκρουστεί.
«Η κλίμακα μοιράζεται από τον εκπαιδευτικό στους μαθητές, ώστε να ελέγξουν οι ίδιοι το βαθμό κατάκτησης της νέας γνώσης …»
· Πρώτος ο ίδιος ο δάσκαλος (αυτο-αξιολόγηση) διαπιστώνει την αποτελεσματικότητα των διδακτικών ενεργειών του και, εφόσον χρειαστεί, τροποποιεί ή εμπλουτίζει τη διδακτική πράξη του, δηλ. «προετοιμάζεται» για την αξιολόγηση που θα του κάνουν όλοι οι προϊστάμενοί του.
· Ο μαθητής, με τη σειρά του, με την αυτο-αξιολόγηση πληροφορείται σχετικά με την έκταση της ανταπόκρισής του προς τις απαιτήσεις του Αναλυτικού Προγράμματος και ρυθμίζει αναλόγως τόσο τη συμπεριφορά όσο και την προσπάθειά του, δηλ. «αυτομαστιγώνεται».
· Οι συμμαθητές στην τάξη (ετερο-αξιολόγηση) δημιουργούν κριτήρια με τα οποία αξιολογούν τους συμμαθητές τους, δηλ. «πώς να καρφώνουν ο ένας τον άλλον».
· Οι γονείς, από την πλευρά τους, παρακολουθούν την όλη προσπάθεια των παιδιών τους και σε συνεργασία με το δάσκαλο βοηθούν το παιδί τους, ώστε να προχωρεί με επιτυχία, δηλ. ενοχοποιούνται.
· Οι υπεύθυνοι της εκπαίδευσης πληροφορούνται μέσω της αξιολόγησης για την αποτελεσματικότητα των διάφορων μέτρων της εκπαίδευσης και σχεδιάζουν τις αναγκαίες διορθωτικές ή νέες παρεμβάσεις, δηλ. κατηγοριοποιούν εκπαιδευτικούς και σχολικές μονάδες.
Τα σχόλια περιττεύουν για την ακόλουθη οδηγία: «Ο δάσκαλος έχει μέσα στο φάκελο αξιολόγησης δείγματα τεστ που δεν καλύπτουν απολύτως όλες τις ανάγκες του για την αξιολόγηση. Επομένως, αναμένεται να ετοιμάζει κι ο ίδιος άτυπα τεστ…»
Το σημαντικό ζήτημα της αξιολόγησης πρέπει να αντιμετωπιστεί με την ανάλογη βαρύτητα από τη μεριά του κινήματος. Δεν πρέπει να υποτιμηθεί και κυρίως δεν πρέπει να αφεθεί στην «απειθαρχία» του κάθε δασκάλου. Με δεδομένες τις κατά καιρούς τοποθετήσεις της ΠΑΣΚ- ΔΑΚΕ και τη συμφωνία τους επί της ουσίας, πρέπει να αναδειχτεί η αναγκαιότητα της πολιτικής αποκάλυψης των στόχων και επιδιώξεων του συστήματος και της συλλογικής απόρριψης κάθε αξιολόγησης των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί παρά να χτίζει όρους συνολικής αντίστασης μέσα από συλλογικές διαδικασίες.
Κλείνοντας, γενικά, τα βιβλία μυρίζουν περισσότερο «εκσυγχρονισμό» παρά «ναφθαλίνη». Αυτό που τα κάνει επικίνδυνα δεν είναι μόνο οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν, ούτε μόνο η δύναμη των ιδεολογημάτων αυτών καθαυτών. Τα προβλήματα προκύπτουν και από το γεγονός ότι η αριστερά δεν έχει μπορέσει ακόμη να δώσει απαντήσεις και να ενοποιηθεί σε μια κοινή αντίληψη για μια σειρά ζητήματα που θίγουν τα βιβλία (π.χ. ο ρόλος των ΜΚΟ, η ανάπτυξη του αντιπολεμικού κινήματος, αξιολόγηση).
«Δεν είναι όλα τα παιδιά κατάλληλα για τα Πανεπιστήμια»Κατά την άποψη της Υπουργού, μάλλον, δεν είναι κατάλληλα και για το Δημοτικό όλα τα παιδιά.
Και βεβαίως και όλοι οι δάσκαλοι δεν είναι κατάλληλοι αλλά και οι γονείς δεν προσφέρουν την κατάλληλη βοήθεια στο σπίτι.
Οι ακατάλληλοι, λοιπόν, να το παίρνουν απόφαση από νωρίς. Αξιολόγηση παντού και για τα πάντα. Από την πρώτη κιόλας δημοτικού υπάρχουν αξιολογικοί φάκελοι που θα συνοδεύουν τους μαθητές από τάξη σε τάξη μετρώντας και κρίνοντας ακόμα και το «πώς ανασαίνουν» για να φτάσουν, στη συνέχεια, στο γυμνάσιο με τη ρετσινιά του ικανού ή μη και να γευτούν κι άλλες τέτοιες «εκπλήξεις» αυταρχικότητας, σκληρού ελέγχου και κατηγοριοποίησης που τους ετοιμάζει η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
Η κυβέρνηση ενοχοποιεί τα θύματά της. Η αξιολόγηση των πάντων αποδεικνύεται το βασικό και χρησιμότερο εργαλείο στην υπηρεσία της βίαιης ταξικής επιλογής, για τη χειραγώγηση της σκέψης, την αποχαύνωση και την εμπέδωση – αποδοχή των ιδεολογικών προτύπων, ιδεών και αντιλήψεων του συστήματος, την επίθεση στα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών.
Η αξιολόγηση και ο ασφυχτικός έλεγχος χρησιμοποιείται ακόμα για την υποταγή των εκπαιδευτικών, την ενοχοποίησή τους, τη χρέωσή τους με διδακτική ανεπάρκεια αν δεν έχουν να παρουσιάσουν ογκώδεις αξιολογικούς φακέλους, το χτύπημα εργασιακών δικαιωμάτων τους (ωράριο, σύνδεση μισθού–αποδοτικότητας), την ενίσχυση της μαύρης εργασίας-ωρομισθίας, την κατάργηση της δημοκρατίας στο σχολείο.
Τέλος, με επίσημο τρόπο και για πρώτη φορά επιχειρείται η έμμεση(;) αξιολόγηση και των γονέων με την «εμπλοκή τους στη μαθησιακή διαδικασία», όπως ονομάζεται. Μέσα από έτοιμες επιστολές, στην αρχή κάθε κεφαλαίου, δίνονται οδηγίες για μαθήματα κατ’ οίκον που θα πρέπει να κάνουν οι ίδιοι στα παιδιά τους για να χρεωθούν και να αποδεχτούν, εκτός από το οικονομικό κόστος, και την πιθανή αποτυχία. Να ποιοι είναι οι πολιτικοί στόχοι του Υπουργείου.
Ταξικός διαχωρισμός, αντιδραστικό περιεχόμενο και μέθοδοι διδασκαλίας
Αρκεί κανείς να ξεφυλλίσει τα νέα βιβλία (μαθητή και δασκάλου) για να αποκαλυφτεί το εύρος της επίθεσης μέσω της οποίας οι μαθητές από την πρώτη κιόλας βαθμίδα της εκπαίδευσης θα αποδέχονται και θα προετοιμάζονται για τον αντίστοιχο ρόλο τους στην κοινωνία της εκμετάλλευσης, με τους όρους που επιβάλλει το κεφάλαιο και οι ανάγκες του.
Αύξηση έως και διπλασιασμός της ύλης σε όλα τα μαθήματα, με πιο χαρακτηριστικά τα Μαθηματικά αλλά και τη Γλώσσα, Φυσική. Σ’ αυτά τα μαθήματα, ενώ μέχρι πέρυσι υπήρχε μόνο ένα βιβλίο για το μαθητή, από φέτος προστίθεται και το τετράδιο εργασιών. Έτσι, ο όγκος της ύλης του κάθε μαθήματος αυξάνεται δραματικά, με αποτέλεσμα και ο δάσκαλος να πιέζεται αλλά κυρίως οι μαθητές, που εξαιτίας κοινωνικών ανισοτήτων είναι «πιο πίσω», να περιθωριοποιούνται ακόμα περισσότερο. Στα μαθηματικά της Α΄ τάξης προστίθενται η αρίθμηση και οι πράξεις ως το 100, με εισαγωγή στον πολλαπλασιασμό και τη διαίρεση. Αντίστοιχα, στη Β΄ τάξη προστίθενται οι αριθμοί και οι πράξεις από το 100-1000 και στην Γ΄ τάξη οι αριθμοί απ’ το 1000-10000 και ένα μέρος της ύλης των δεκαδικών αριθμών.
Στη Γλώσσα έχουμε συμπίεση της διδασκαλίας στις τέσσερις πρώτες τάξεις, ενώ στη Φυσική υπάρχει προσθήκη ύλης στην Ε΄ τάξη από τη ΣΤ΄ και στη ΣΤ΄ τάξη από την Α΄ γυμνασίου.
Η ύλη, όχι μόνο είναι αναντίστοιχη με τις νοητικές δυνατότητες των παιδιών αυτής της ηλικίας, αλλά «τρέχει» (δύσκολα κεφάλαια σε λίγα μαθήματα) επιβάλλοντας ρυθμούς ασφυκτικής πίεσης για τους μαθητές. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μαθητές πρέπει να γράφουν ακόμα και στο μάθημα της Γυμναστικής!, έχοντας τεστ στο βιβλίο ενώ υπάρχουν οδηγίες στους γυμναστές να μη βάζουν εύκολα δεκάρια στον έλεγχο.
Ιδεολογία
Είναι αναμενόμενο η ιδεολογία των σχολικών βιβλίων να είναι αυτή της αστικής τάξης, αφού το σχολείο, ως το βαρύ πυροβολικό των ιδεολογικών κρατικών μηχανισμών, εξυπηρετεί κάθε φορά την κυριαρχία της. Έτσι, στα σχολικά βιβλία βρίσκουμε τα βασικά στοιχεία της αστικής ιδεολογίας, συγκαλυμμένα τις περισσότερες φορές, τα οποία προβάλλονται ως αιώνια και μοναδικά. Βάση της ιδεολογίας των σχολικών βιβλίων είναι η αστική αντίληψη για τη γνώση, την ανθρώπινη φύση, τον καταμερισμό εργασίας, την ιστορία. Οι κοινωνικές τάξεις αγνοούνται αφού υπάρχουν μόνο άτομα με διαφορετικές δεξιότητες. Τα ιστορικά γεγονότα παραποιούνται ή αποσιωπούνται, η επιστημονική γνώση παραγκωνίζεται μπροστά στη θεολογία και ο εθνικισμός καλλιεργείται συστηματικά.
Το περιεχόμενο, ιδίως στα βιβλία της Ιστορίας και της Γλώσσας, στο οποίο προβάλλεται, με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο, όλο το σύγχρονο ιδεολογικό οπλοστάσιο της αστικής τάξης, είναι αντιδραστικό. Χαρακτηριστικά είναι τα βιβλία Ιστορίας της Γ΄ τάξης όπου στριμώχνονται στο τέλος του βιβλίου τα κεφάλαια που μιλούν για την εξέλιξη του ανθρώπου (Προϊστορία). Την ίδια στιγμή, αποθεώνεται η Μυθολογία με προτεινόμενη διαθεματική προσέγγιση μέσω των θρησκευτικών μύθων!! και οδηγίες να μην επιχειρείται απομυθοποίηση και σύνδεση με την ιστορική αλήθεια γιατί τα παιδιά δεν μπορούν να αποκτήσουν ιστορική συνείδηση!! Στην ιστορία της ΣΤ΄ τάξης υπεύθυνο για την άνοδο του Ναζισμού-Φασισμού σε Ιταλία και Γερμανία παρουσιάζεται το εργατικό κίνημα που είχε ξεσπάσει την προηγούμενη περίοδο!! Παρατηρείται, λοιπόν, διαστρέβλωση της ιστορίας και κατασυκοφάντηση των λαϊκών κινημάτων. Επίσης, σε όλα, σχεδόν, τα σχολικά εγχειρίδια το ευρωπαϊκό «όραμα» και η ευρωπαϊκή ένταξη της χώρας παρουσιάζονται ότι καθόριζαν και καθορίζουν τη «σωτηρία» της από τα «δεινά» της.
Όσα προοδευτικά ή δημοκρατικά στοιχεία είχαν καταφέρει να «ξεφύγουν» στα προηγούμενα βιβλία (άλλες εποχές που η επίθεση στο λαό δεν είχε ακόμη ξεδιπλωθεί στον ίδιο βαθμό με σήμερα) τώρα εξαφανίζονται.
Η αντίληψη που διαπερνά όλα τα βιβλία είναι του «ανθρώπου-καταναλωτή». Γι’ αυτό, πρέπει ο μαθητής να εκπαιδευτεί να καταναλώνει με μέτρο, να ιεραρχεί τις ανάγκες του και «να προσέχει για να έχει».
Αξιοπρόσεκτο και καθόλου τυχαίο είναι η συστηματική προβολή και προπαγάνδα υπέρ των λεγόμενων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεν (ΜΚΟ) μέσα από τις σελίδες των βιβλίων. Απέναντι στον πόλεμο, τις ανισότητες, την προσφυγιά, την πείνα, που προβάλλονται ως φυσικά ανθρώπινα φαινόμενα, η ελεημοσύνη των ΜΚΟ, που ελεούν τους πτωχούς ως σύγχρονες Φρειδερίκες, φαντάζει ως η μόνη λύση.
Γλώσσα
Στο μάθημα της Γλώσσας, η λογοτεχνία έχει σχεδόν εξοριστεί και δεν υπάρχει καμιά αναφορά σε κοινωνικά θέματα, ιδέες ή ανθρωπιστικές αξίες. Η γλώσσα (προφορική και γραπτή έκφραση) αντιμετωπίζεται ως χρηστικό εργαλείο για ανάγνωση συνταγών μαγειρικής, διαφημίσεων, τουριστικών εντύπων, οδηγιών χρήσης συσκευών.
Οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν την ικανότητα να αντλούν πληροφορίες και να επικοινωνούν αλλά όχι να εκφράζουν ιδέες ή απόψεις και να προβληματίζονται.
Έχει σημασία εδώ να αναφέρουμε ότι στα προηγούμενα βιβλία της Γλώσσας υπήρχαν πολλά λογοτεχνικά κείμενα με αναφορές σε εργατικές διεκδικήσεις (οχτάωρο, απεργίες, συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια), κοινωνικά φαινόμενα (μετανάστευση, πόλεμος, πολιτικοί πρόσφυγες),ερήμωση της υπαίθρου, περιβάλλον, αλλοτρίωση του ανθρώπου και συναισθηματικές ανάγκες του (συντροφικότητα, φιλία). Κείμενα που ήταν «κατάλοιπα» μιας εποχής που ο συσχετισμός για το λαϊκό κίνημα δεν ήταν τόσο αρνητικός. Η αστική τάξη είχε, έτσι κι αλλιώς, τη δυνατότητα να τα αφομοιώνει εντάσσοντάς τα στα σχολικά βιβλία, όμως έδιναν το έναυσμα στους δασκάλους να θίξουν και να προσεγγίσουν τέτοια ζητήματα.
Ο σημερινός συσχετισμός και η σφοδρότητα της επίθεσης δεν αφήνει περιθώρια για τέτοιου είδους «λοξοδρομήσεις». Όλο το έδαφος, όλα τα πεδία πρέπει να έχουν τη σφραγίδα της νίκης της αστικής τάξης απέναντι στο λαό και τις καταχτήσεις του.
Μέθοδοι διδασκαλίας
Με τη διαθεματική οργάνωση της ύλης (όπως και με την «ευέλικτη ζώνη») γίνεται προσπάθεια μετακύλισης της ευθύνης για τα αδιέξοδα της εκπαίδευσης (δηλαδή της πολιτικής της) στους εκπαιδευτικούς. Η ελευθερία κινήσεων που τάχα έχει ο εκπαιδευτικός είναι μια μεγάλη απάτη και παγίδα. Ο χαοτικός τρόπος που οργανώνεται η ύλη των μαθημάτων οδηγούν στην αποσυγκρότηση της σκέψης των παιδιών, μπερδεύουν και εντείνουν τη σύγχυση. Παράλληλα, οδηγούν σε σχολεία πολλών ταχυτήτων αφού σπάνε τον ενιαίο χαρακτήρα του σχολικού προγράμματος.
Επίσης, με την επιστημονικοφάνεια των όρων «διαθεματικότητα», «ευελιξία», «ελαστική διαχείριση του χρόνου και των δραστηριοτήτων», γίνεται προσπάθεια να συγκαλυφθούν οι πραγματικές προθέσεις των σχεδίων εργασίας (projects) πάνω σε θέματα του τύπου «σούπερ μάρκετ», «κινητά τηλέφωνα» (βιβλίο δασκάλου Μαθηματικών Α΄ τάξη) καθώς και η διαλογή των μαθητών σε ομάδες με κριτήριο την απόδοσή τους.
Η αποστήθιση αποκτά επιστημονική εγκυρότητα με την επαναφορά της ολικής μεθόδου για τη μάθηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής στην Α΄ τάξη. Μια μέθοδος που, αν και τη δεκαετία του ’70 είχε ερείσματα προερχόμενη από τις αγγλόφωνες χώρες, έχει κριθεί ακατάλληλη για την ελληνική γλώσσα και η οποία οδηγεί σε αναλφαβητισμό όσα παιδιά δυσκολεύονται. Αλλά και η αναλυτικο-συνθετική μέθοδος παρουσιάζεται στο βιβλίο με σημαντικές ελλείψεις -καθόλου τυχαία- χωρίς το υποστηρικτικό υλικό που είναι απαραίτητο (πρότυπες λέξεις καρτέλας), το οποίο καλούνται οι δάσκαλοι να το προμηθευτούν από τους εκδοτικούς οίκους και που τις περισσότερες φορές δεν έχει καμιά σχέση με τα μαθήματα του βιβλίου.
Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία που επιβάλλει το νέο Α.Π.Σ. και προβάλλεται ως η μέθοδος που δρα αντισταθμιστικά στις ανισότητες ανάμεσα στους μαθητές, συγκαλύπτει τους ταξικούς φραγμούς και ταυτόχρονα τους εντείνει. Έτσι, μαθαίνουμε από το βιβλίο δασκάλου στη Γλώσσα της ΣΤ΄ ότι ο δάσκαλος «μπορεί να δώσει τις πιο εύκολες ασκήσεις σε ομάδες που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή και τις πιο δύσκολες στους υπόλοιπους μαθητές». Ακόμα, στο πλαίσιο της ομάδας, πολύ δημοκρατικά, ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί. Άλλος όλες τις ασκήσεις, άλλος τις μισές κι άλλος απλώς προσπαθεί! Αυτή η απάντηση δίνεται από συμβούλους όταν συνάδελφοι διαμαρτύρονται για τον όγκο των εργασιών και των ασκήσεων.
Αλήθεια, πώς γίνεται σπάζοντας μια ομάδα (την τάξη) σε μικρότερες, να μπορούμε ν’ απαλλαγούμε από τις ανισότητες που περικλείει μέσα της και οι οποίες οφείλονται σε εξωτερικές απ’ αυτή αιτίες (ταξική κοινωνία); Ταυτόχρονα, με το «ομαδοσυνεργατικό πνεύμα», εισάγεται η αυτοαξιολόγηση(!) των μαθητών και η ετεροαξιολόγηση(!) από τους συμμαθητές τους, η περιγραφική αξιολόγηση και ο φάκελος αξιολόγησης των μαθητών από τους δασκάλους, έτσι ώστε με «δημοκρατικές» διαδικασίες να τίθεται στο περιθώριο των ομάδων ο «διαφορετικός μαθητής». Άλλωστε, μέσα στο κλίμα του αχαλίνωτου ανταγωνισμού που καλλιεργείται εντός και εκτός σχολείου, αποτελεί τουλάχιστον αυταπάτη ότι μπορούν οι δάσκαλοι να καλλιεργήσουν το «ομαδικό» πνεύμα και την ευγενή άμιλλα μέσα στην τάξη.
Το ζητούμενο για ένα αριστερό δάσκαλο είναι να μην παγιδευτεί από τη μορφή της βιτρίνας (π.χ. αν η διαθεματική ή ομαδοσυνεργατική μέθοδος είναι καλή ή κακή) αλλά να αποκαλύψει την υποκρισία και την αντιδραστικότητα των σκοπών και των μέσων. «Η μέθοδος διδασκαλίας είναι η διδασκαλία του συστήματος» έλεγε χαρακτηριστικά το σύνθημα του Γαλλικού Μάη του ’68.
Αξιολόγηση μαθητώνΣε αρένα ανελέητου ανταγωνισμού και ζούγκλα αξιολόγησης θέλει να μετατρέψει τα δημοτικά σχολεία η «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση » για να πετύχει τους πολιτικούς στόχους που αναφέραμε στην αρχή του κειμένου. Όπως δε γίνεται σταδιακά η εφαρμογή των νέων βιβλίων, έτσι και η επίθεση δεν έχει «στάδια» αλλά γίνεται ταυτόχρονα με όλους τους τρόπους και τα μέσα και σ’ όλα τα επίπεδα.
Έτοιμα φύλλα αναλυτικής περιγραφικής αξιολόγησης καλούνται να συμπληρώνουν συχνά μαθητές και δάσκαλοι για κάθε δραστηριότητα, σε κάθε ευκαιρία. «Αυτο-αξιολόγηση» για το μαθητή και το δάσκαλο, «ετερο-αξιολόγηση» σε ατομικό επίπεδο, σε επίπεδο ομάδας, τάξης, σχολείου, είναι λέξεις που συναντάμε περισσότερο από κάθε άλλη στα βιβλία του δασκάλου. Συνοδευόμενες με τον παιδαγωγικό όρο «ανατροφοδότηση» επιχειρούν να εγγραφούν στη συνείδηση των μαθητών και να γίνουν αποδεκτές στη συνείδηση των δασκάλων, οι οποίοι «ανατριχιάζουν» στο άκουσμά τους και αντιδρούσαν στις κατά καιρούς προσπάθειες εφαρμογής τους.
Στο β.δ. Γλώσσας της ΣΤ΄ τάξης αναφέρεται: «Η αξιολόγηση νοείται όχι μόνο ως τελική και συνολική-στιγμιαία (π.χ. εξετάσεις), αλλά κυρίως ως διαγνωστική και διαμορφωτική-συνεχής». Εννοεί, άραγε, τις εξετάσεις σε Ε΄ και ΣΤ΄;
Παραθέτουμε απόσπασμα από το βιβλίο δασκάλου Μαθηματικών της Α΄ τάξης που παρουσιάζει τη διαδικασία της αξιολόγησης των μαθητών μέσα από φύλλα αξιολόγησης χρησιμοποιώντας κλίμακα πέντε βαθμών Α ως Ε. Ως τώρα οι μαθητές των δύο πρώτων τάξεων δε βαθμολογούνταν και οι προσπάθειες εφαρμογής της περιγραφικής αξιολόγησης είχαν αποκρουστεί.
«Η κλίμακα μοιράζεται από τον εκπαιδευτικό στους μαθητές, ώστε να ελέγξουν οι ίδιοι το βαθμό κατάκτησης της νέας γνώσης …»
· Πρώτος ο ίδιος ο δάσκαλος (αυτο-αξιολόγηση) διαπιστώνει την αποτελεσματικότητα των διδακτικών ενεργειών του και, εφόσον χρειαστεί, τροποποιεί ή εμπλουτίζει τη διδακτική πράξη του, δηλ. «προετοιμάζεται» για την αξιολόγηση που θα του κάνουν όλοι οι προϊστάμενοί του.
· Ο μαθητής, με τη σειρά του, με την αυτο-αξιολόγηση πληροφορείται σχετικά με την έκταση της ανταπόκρισής του προς τις απαιτήσεις του Αναλυτικού Προγράμματος και ρυθμίζει αναλόγως τόσο τη συμπεριφορά όσο και την προσπάθειά του, δηλ. «αυτομαστιγώνεται».
· Οι συμμαθητές στην τάξη (ετερο-αξιολόγηση) δημιουργούν κριτήρια με τα οποία αξιολογούν τους συμμαθητές τους, δηλ. «πώς να καρφώνουν ο ένας τον άλλον».
· Οι γονείς, από την πλευρά τους, παρακολουθούν την όλη προσπάθεια των παιδιών τους και σε συνεργασία με το δάσκαλο βοηθούν το παιδί τους, ώστε να προχωρεί με επιτυχία, δηλ. ενοχοποιούνται.
· Οι υπεύθυνοι της εκπαίδευσης πληροφορούνται μέσω της αξιολόγησης για την αποτελεσματικότητα των διάφορων μέτρων της εκπαίδευσης και σχεδιάζουν τις αναγκαίες διορθωτικές ή νέες παρεμβάσεις, δηλ. κατηγοριοποιούν εκπαιδευτικούς και σχολικές μονάδες.
Τα σχόλια περιττεύουν για την ακόλουθη οδηγία: «Ο δάσκαλος έχει μέσα στο φάκελο αξιολόγησης δείγματα τεστ που δεν καλύπτουν απολύτως όλες τις ανάγκες του για την αξιολόγηση. Επομένως, αναμένεται να ετοιμάζει κι ο ίδιος άτυπα τεστ…»
Το σημαντικό ζήτημα της αξιολόγησης πρέπει να αντιμετωπιστεί με την ανάλογη βαρύτητα από τη μεριά του κινήματος. Δεν πρέπει να υποτιμηθεί και κυρίως δεν πρέπει να αφεθεί στην «απειθαρχία» του κάθε δασκάλου. Με δεδομένες τις κατά καιρούς τοποθετήσεις της ΠΑΣΚ- ΔΑΚΕ και τη συμφωνία τους επί της ουσίας, πρέπει να αναδειχτεί η αναγκαιότητα της πολιτικής αποκάλυψης των στόχων και επιδιώξεων του συστήματος και της συλλογικής απόρριψης κάθε αξιολόγησης των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί παρά να χτίζει όρους συνολικής αντίστασης μέσα από συλλογικές διαδικασίες.
Κλείνοντας, γενικά, τα βιβλία μυρίζουν περισσότερο «εκσυγχρονισμό» παρά «ναφθαλίνη». Αυτό που τα κάνει επικίνδυνα δεν είναι μόνο οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν, ούτε μόνο η δύναμη των ιδεολογημάτων αυτών καθαυτών. Τα προβλήματα προκύπτουν και από το γεγονός ότι η αριστερά δεν έχει μπορέσει ακόμη να δώσει απαντήσεις και να ενοποιηθεί σε μια κοινή αντίληψη για μια σειρά ζητήματα που θίγουν τα βιβλία (π.χ. ο ρόλος των ΜΚΟ, η ανάπτυξη του αντιπολεμικού κινήματος, αξιολόγηση).
Η «επιμόρφωση», που στην πραγματικότητα προσπάθησε να νομιμοποιήσει τα βιβλία, έστω, και μέσω αντιδράσεων, τελείωσε. Το ζήτημα είναι να αναδειχθούν οι αντιδραστικές αλλαγές που Α.Π.Σ. και νέα βιβλία επιφέρουν και αλλάζουν το τοπίο στο δημοτικό σε πιο αντιδραστική κατεύθυνση, για να μπορέσουν να απαντηθούν αποτελεσματικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου