Προγράμματα Μαθητείας στα ΕΠΑΛ Ή αλλιώς η είσοδος των νέων στον εργασιακό μεσαίωνα

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 811, στις 28/10/2017

Από τις αρχές του Φεβρουαρίου του 2017, εφαρμόζεται με απόφαση του υπουργείου Παιδείας η λειτουργία του τέταρτου έτους μαθητείας των ΕΠΑΛ. Η απόφαση εφαρμόζει μια σειρά νόμους που έχει ψηφίσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛΛ, σε συνέχεια των προηγούμενων κυβερνήσεων, στη βάση των μνημονιακών υποχρεώσεων σε ΕΕ, ΔΝΤ και των κατευθύνσεων του ΟΟΣΑ.

Με το Νόμο 4386/2016, το Επαγγελματικό Λύκειο πλέον προσφέρει δύο κύκλους σπουδών: πρώτο, τον «Δευτεροβάθμιο Κύκλο Σπουδών», που ανήκει στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα και δεύτερο, το «Μεταλυκειακό έτος - τάξη μαθητείας», που ανήκει στο μη τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα. Κατά τη διάρκεια της τάξης μαθητείας, εκτός από τα εργαστηριακά μαθήματα ειδικότητας» (203 ωρών), ο μαθητής θα παρακολουθεί και «πρόγραμμα εκπαίδευσης στον χώρο εργασίας», διάρκειας 28 ωρών εβδομαδιαίως, επιμερισμένο κατ' ελάχιστον σε 4 ημέρες για 9 μήνες.

Γιατί όμως η πρακτική εκπαίδευση είναι κάτι το μεμπτό; Δεν είναι καλό οι νέοι εργαζόμενοι να μαθαίνουν τη δουλειά σε πραγματικές συνθήκες εργασίας;

Αρχικά, ας δούμε ποιες θα είναι κάποιες από τις «υποχρεώσεις των μαθητευομένων», όπως αναφέρονται στις οδηγίες του προγράμματος. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες: Να συνυπογράψουν τη Σύμβαση Μαθητείας με την επιχείρηση. Να εκτελούν κάθε εργασία που του αναθέτει ο υπεύθυνος Εκπαιδευτικός (στη Σχολική Μονάδα) και ο υπεύθυνος εκπαιδευτής (στην επιχείρηση), σύμφωνα με τα οριζόμενα στο «Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στον χώρο εργασίας». Να τηρούν τους κανόνες υγείας και ασφάλειας εργασίας της επιχείρησης. Να τηρούν το ωράριο του «Προγράμματος Εκπαίδευσης στον χώρο εργασίας». Να έχουν εμφάνιση συμβατή με το εργασιακό περιβάλλον και να σέβονται την κινητή και ακίνητη περιουσία της επιχείρησης. Να συνεργάζονται αρμονικά με τα στελέχη της επιχείρησης. Να μην δημιουργούν προβλήματα σε πελάτες ή συνεργάτες της επιχείρησης.

Έπειτα, οι μαθητευόμενοι που παρακολουθούν το «Μεταλυκειακό έτος - τάξη μαθητείας» θα αμείβονται με μόλις το 75% του νόμιμου, νομοθετημένου, κατώτατου ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, και με μισή ασφάλιση. Δηλαδή το μεικτό ποσό θα είναι 22,83 ευρώ και το καθαρό 17,12 ευρώ! Πιο συγκεκριμένα, το ποσό των 9,63 ευρώ της αποζημίωσης (συμπεριλαμβανομένων των νόμιμων ασφαλιστικών εισφορών) θα καταβάλλεται μηνιαίως από την επιχείρηση, ενώ το ποσό των 11 ευρώ της αποζημίωσης ανά επιδοτούμενο θα καταβάλλεται από το υπουργείο Παιδείας, σε απροσδιόριστο χρόνο.

Οι μισθοί που θα λάβουν οι μαθητευόμενοι θα είναι πιο κάτω και από το περίφημο πόρισμα της Επιτροπής για τα εργασιακά και των «ειδικών» της ΕΕ, που προτείνουν τον «υποκατώτατο μισθό» (μισθό ίσο με το 90% του κατώτατου μισθού για τον 1ο χρόνο εργασιακής εμπειρίας και με το 95% για τον 2ο χρόνο)!

Από την άλλη, οι εργοδότες είναι απαλλαγμένοι όχι μόνο από τη μισθοδοσία αλλά και από το κόστος διαχείρισης του εργατικού αυτού δυναμικού. Αφού δε θα ψάξουν να τους βρουν, δε θα τους εντάξουν σε καμιά μισθοδοσία, θα πληρώσουν για τον καθένα μόλις 3,23 ευρώ ασφαλιστικές εισφορές ανά ημερομίσθιο! Για την επιχείρηση, αυτό το εργατικό δυναμικό δεν θα εμφανίζεται ως τέτοιο αλλά ως «μαθητευόμενο».

Οι μαθητές ουσιαστικά παραδίδονται στις επιχειρήσεις ως δωρεάν (για τους εργοδότες) εργατικό προσωπικό. Θα μαθητεύουν στις κακοπληρωμένες, ελαστικές εργασιακές σχέσεις και στην υποταγή, με πενιχρά εργασιακά - ασφαλιστικά δικαιώματα και μηδενικά συνδικαλιστικά. Θα μάθουν στο νέο πρότυπο εργασίας - σκλαβιάς, ανακύκλωσης της ανεργίας, που αποτελεί στρατηγική επιλογή για ΕΕ, ΔΝΤ και κεφάλαιο.

Ακόμα και τα βήματα υλοποίησης του Μεταλυκειακού έτους - Τάξης Μαθητείας παραπέμπουν σε σύγχρονο σκλαβοπάζαρο. Πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς δημοσιεύεται πρόσκληση προς επιχειρήσεις/φορείς του Δημοσίου να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για απασχόληση μαθητευομένων στις δομές τους. Χαρακτηριστικές οι συναντήσεις του υφυπουργού Παιδείας με μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους (ΕΛΠΕ, Vodafone, Wind κ.ά.), που εκδηλώνουν ήδη έντονο ενδιαφέρον για συμμετοχή στη δεύτερη φάση του προγράμματος για το έτος 2017-2018.

Για ποια λοιπόν μαθητεία μιλάμε και σε ποιο παραγωγικό περιβάλλον; Ο θεσμός της μαθητείας θα συμβάλλει στη γενίκευση της ελαστικοποίησης και τη μονιμοποίηση της εργασιακής ανασφάλειας και των μοντέλων «κοινωφελούς» εργασίας. Πρόκειται ξεκάθαρα για χτύπημα του δικαιώματος στις σπουδές και τη δουλειά της νέας γενιάς. Για αυτό, είναι ανάγκη οι μαθητές, οι καθηγητές και οι εργαζόμενοι να παλέψουν κόντρα στον θεσμό της μαθητείας. Ώστε να μην υπάρχει καμία προϋπόθεση εκδούλευσης σε αφεντικά δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα για να πάρει κάποιος μαθητής το απολυτήριο του, κανένας διαχωρισμός νέων και παλιών εργαζόμενων. Να παλέψουν μαζί για το δικαίωμα στις σπουδές, στη δουλειά και τις ελευθερίες.