Υπουργείο Παιδείας: Νέο νομοσχέδιο με παλιά υλικά

 

Πολλά θα μπορούσε κανείς να γράψει σχετικά με το νομοσχέδιο που εν μέσω θέρους φέρνει η κυβέρνηση για την εκπαίδευση. Αξίζει να γίνει αναφορά για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, για την οποία δημιουργεί νέες πολυπρόσωπες δομές, όσο και για τις ακραίες ρυθμίσεις περί κατανομής μαθητών ανά μαθησιακές ικανότητες και την δυνατότητα επιλογής στελεχών από τον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Αυτές οι τελευταίες ήταν τόσο ακραίες που ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων και  το υπουργείο αναγκάστηκε να τις αποσύρει άρον-άρον. Το παρόν σημείωμα επιθυμεί να φωτίσει μερικές πλευρές του, οι οποίες αφορούν την μαθησιακή διαδικασία όπως την προτείνει το υπουργείο και τις συνέπειές τους.

Σχολείο πολλαπλών ταχυτήτων

Ο παραπάνω τίτλος δεν είναι ακριβώς δικός μου. Είναι η άλλη ανάγνωση της περίφημης αριστείας, λέξη που έχει γίνει ευαγγέλιο στα χείλη της κυβέρνησης, χρειάζεται όμως να  αναλυθεί τι σημαίνει στην πράξη αυτό. Η αποσυρθείσα διάταξη για τμήματα διαφορετικών μαθησιακών δυνατοτήτων, δείχνει τις προθέσεις της. Δεν σταματά όμως το ζήτημα εκεί. Ο πολλαπλασιασμός των πειραματικών και πρότυπων σχολείων είναι ένα άλλο στοιχείο των προθέσεων της, επειδή όμως έχει χυθεί πολύ μελάνι γύρω από το ζήτημα αυτό, δεν πρόκειται να το θίξω εδώ.

Αν όμως διαβάσουμε πιο προσεκτικά διάφορα άρθρα του νομοσχεδίου, θα δούμε ότι η διεύθυνση του κάθε σχολείου θα τρέχει για «αξιοποίηση» των χώρων του τις ώρες μη λειτουργίας. Φυσικά, αυτό σημαίνει ότι de facto κάποιο σχολείο θα «αξιοποιήσει» τους χώρους αποδοτικότερα από τα άλλα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις υποδομές και την λειτουργία του.

Πολλαπλό σύγγραμμα και άλλες ιστορίες

Επίσης, έχουν πολυδιαφημιστεί το πολλαπλό σύγγραμμα και μια σχετική ελευθερία στα προγράμματα σπουδών για κάθε σχολείο. Αρχικά να πούμε ότι τίποτα από αυτά δεν πρόκειται να εφαρμοστεί από τον Σεπτέμβριο, όπως διατυμπανίζει το υπουργείο. Στην καλύτερη των περιπτώσεων για το υπουργείο και το ΙΕΠ, νέα προγράμματα σπουδών και βιβλία θα είναι έτοιμα για την χρονιά 2022-23, με μεγάλη πιθανότητα να τα δούμε και αργότερα.

Πόσο σύγχρονο όμως είναι το πολλαπλό σύγγραμμα και τα διαφορετικά προγράμματα σπουδών; Όντας φοιτητής στην δεκαετία του 1990, η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ το έθετε ως αίτημα, απέναντι «στην δικτατορία του ενός συγγράμματος», με το επιχείρημα ότι η γνώση προχωρά μέσα από πολλές πηγές γνώσης. Το ίδιο συνέβαινε και με διάφορες σχολές που άλλαζαν τίτλους ή προγράμματα σπουδών, προκειμένου να ξεχωρίζουν από τις άλλες, με το επιχείρημα ότι έτσι θα είναι πιο κοντά στην αγορά εργασίας. Έτσι, η απάντηση στο τμήμα «Πληροφορικής» του ΑΠΘ ήταν το τμήμα «Εφαρμοσμένης Πληροφορικής» του ΠΑΜΑΚ, προστέθηκαν σε τμήματα της Φιλοσοφικής περισσότερα μαθήματα, ώστε να διορίζονται πιο εύκολα σε σχέση με άλλες κτλ.

Φυσικά, το αποτέλεσμα ήταν το κόψιμο να πάει σύννεφο, καθώς με το πολλαπλό σύγγραμμα και την βιβλιογραφία η ύλη ήταν απέραντη και ο καθηγητής μπορούσε να κάνει ερωτήσεις κατά το δοκούν. Όσον αφορά δε τα προγράμματα σπουδών, ο απόφοιτος Ιστορίας-Αρχαιολογίας παραμένει πολλά χρόνια άνεργος. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με αυτόν της Φιλολογίας, έστω κι αν έχουν διαφορετικά προγράμματα σπουδών. Έχουν βλέπετε απέναντι τους την ίδια αντιλαϊκή πολιτική κι αυτή δεν κοιτά ακαδημαϊκούς τίτλους..

Είναι η κ. Κεραμέως Μαοϊκή;

Εντάξει θα μπορούσε να πει κανείς, η εμπειρία από τον χώρο του Πανεπιστημίου δεν είναι η καλύτερη, μήπως όμως στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση τα πράγματα είναι διαφορετικά; Μήπως πραγματικά στόχος των εμπνευστών του υπουργείου είναι να πνεύσει αέρας ελευθερίας στους εκπαιδευτικούς και τα σχολεία; Δεν είναι ένα προοδευτικό βήμα να έχει ο κάθε σύλλογος διδασκόντων ή ο κάθε εκπαιδευτικός την ακαδημαϊκή ελευθερία να επιλέγει εγχειρίδιο ή μέρος έστω του προγράμματος σπουδών; Δεν δικαιώνονται με την αντεστραμμένη τάξη και άλλα εγχειρήματα οι ερυθροφρουροί της Πολιτιστικής Επανάστασης που πάλευαν για κατάργηση των τριών κέντρων (μάθημα-βιβλίο-δάσκαλος);

Είναι γνωστό ότι πολλές φορές ο καπιταλισμός προσπάθησε να εφαρμόσει για τις δικές του ανάγκες διεστραμμένα και αλλοιωμένα προοδευτικά αιτήματα.. Για να φέρω ένα παράδειγμα από τον χώρο των ΕΠΑΛ, το παλιό αίτημα για ανάπτυξη και ανάδειξη των αναγκών και δυνατοτήτων του τόπου και κάθε περιοχής μετατράπηκε από το κεφάλαιο σε ανάγκη σύνδεσης με την επιχειρηματικότητα και την κάλυψη των αναγκών των βιομηχάνων.

Εικόνα από το μέλλον

Ας επιστρέψουμε στο ζήτημα των πολλαπλών συγγραμμάτων και των διαφοροποιημένων προγραμμάτων σπουδών. Άραγε, για ποια παιδαγωγική ελευθερία μιλάμε την στιγμή που ολόκληρο το σύστημα εκπαίδευσης κατακλύζεται από την πλημμύρα που ονομάζεται εξετάσεις; Ας φανταστούμε μια πόλη με τρία λύκεια. Το πρώτο επιλέγει το Α βιβλίο και το Β πρόγραμμα σπουδών. Το δεύτερο το Γ βιβλίο και το Α πρόγραμμα σπουδών και το τρίτο το Β βιβλίο και το Γ πρόγραμμα σπουδών. Οι μαθητές λοιπών των λυκείων αυτών θα κληθούν να δώσουν εξετάσεις,  προαγωγικές με τράπεζα θεμάτων αλλά και  πανελλήνιες εξετάσεις. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Θα έχουμε έναν άτυπο (και ίσως αργότερα τυπικό) διαχωρισμό σχολείων σε αυτά που «πιάνουν» τα θέματα και στα…άτυχα. Το σχολικό σύγγραμμα, ως ενοποιητικό στοιχείο, τόσο στην γνώση, όσο και στις εξετάσεις, θα έχει πάει περίπατο και την θέση του θα παίρνει ο ανταγωνισμός, η αύξηση των φροντιστηρίων και η διεύρυνση της ύλης, καθώς είναι φυσιολογικό οι μαθητές να θέλουν να καλύψουν την ύλη που διδάσκεται όχι μόνο στο δικό τους σχολείο, αλλά και στα άλλα, προκειμένου να είναι έτοιμοι για τις εξετάσεις.

Βρισκόμαστε στο Α

Δυστυχώς, το σύστημα είναι αμετανόητο και αδίστακτο. Θεωρεί ότι έχει βρει την ευκαιρία να ανασύρει κάθε αποτυχημένο, αντιδραστικό και ταξικό μέτρο, προκειμένου να το εφαρμόσει και στην εκπαίδευση: Αντεστραμμένες τάξεις, μέντορες, επιθεωρητισμός, απογείωση της ταξικότητας και των διαχωρισμών και τόσα άλλα.

Απέναντι σε αυτόν τον κυκεώνα βρισκόμαστε στο Α: Αποδόμηση των αντιδραστικών ιδεολογημάτων. Ανάγνωση της πραγματικότητας. Αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων και συσπείρωση στα σωματεία. Και κυρίως, Αντίσταση και Αγώνας σε αντιδραστικά νομοσχέδια, όπως αυτό και πάλη για την ανατροπή του.

Η πρόσφατη εμπειρία έχει αποδείξει ότι οι συλλογικοί αγώνες μπορούν να εμποδίσουν και να ανατρέψουν αντιδραστικές πολιτικές και πρακτικές, να ξεπεράσουν συνδιαχειριστικές λογικές και ηττοπάθειες. Ας διδαχτούμε από αυτήν.

Κώστας Μιχαλάκης,

Μέλος Δ.Σ. της ΕΛΜΕ Τρικάλων

Μέλος των Αγωνιστικών Κινήσεων Εκπαιδευτικών