(Βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄ Δημοτικού)
Μεγάλη φασαρία γίνεται για το «νέο» βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού. Ο κουρνιαχτός που σηκώνεται συγκαλύπτει το πραγματικό τους περιεχόμενο. Έτσι, δίνεται η εντύπωση προς τα έξω ότι οι συγγραφείς έχουν εξοβελίσει τις εθνικιστικές κορόνες που τα «παλιά» βιβλία περιείχαν, με αποτέλεσμα διάφοροι εθνικιστικοί κύκλοι να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους. Η πραγματικότητα παρουσιάζεται ανεστραμμένη.
Στην πραγματικότητα, η αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει μέσω ΜΜΕ με αφορμή το βιβλίο αποκαλύπτει τις αντιθέσεις που υπάρχουν μέσα στην ελληνική αστική τάξη. Από τη μια η εθνικιστική πλευρά κι απ’ την άλλη αυτή που συντάσσεται πλήρως με τις ιμπεριαλιστικές επιλογές των Η.Π.Α. και της Ε.Ε., τις οποίες και προβάλλει ως το «νέο εθνικό ιδεώδες». Σ’ αυτή την αντιπαράθεση κάθε πλευρά θέλει να συμπαρασύρει τους πάντες. Τις περισσότερες φορές δεν μπαίνουν καν στον κόπο να τεκμηριώσουν τα λόγια τους με αναφορές στο βιβλίο για το οποίο γίνεται, υποτίθεται, η αντιπαράθεση. Κομμάτια της «αριστεράς» τάσσονται ανεπιφύλακτα είτε με τη μια είτε με την άλλη αντιδραστική πτέρυγα της αστικής τάξης και προτάσσουν τα στήθη τους στη συγκεκριμένη διαμάχη.
Όμως, άλλο πράγμα οι αντιθέσεις της αστικής τάξης που ήταν πάντα ολέθριες για το λαό και άλλο πράγμα οι αντιδραστικές αλλαγές που φέρνουν όλα τα «νέα» βιβλία στην εκπαίδευση. Είναι άλλωστε γνωστό ότι το ζήτημα των «νέων» βιβλίων αποφεύγουν να το ανοίξουν.
Τη φετινή σχολική χρονιά νέα βιβλία εισήχθησαν σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού. Είχαν γραφτεί επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ και εκδόθηκαν από την κυβέρνηση της ΝΔ με την αρωγή των μεγάλων εκδοτικών οίκων. Η τεράστια αύξηση της ύλης, οι στόχοι που θέτουν και το αντιδραστικό ιδεολογικό τους περιεχόμενο προκάλεσαν την αντίδραση των εκπαιδευτικών. Κατά την περίοδο της μεγάλης απεργίας στην πρωτοβάθμια, οι εκπαιδευτικοί πήραν αποφάσεις ενάντια στα νέα βιβλία και απαίτησαν την απόσυρσή τους. Όμως, η συνδικαλιστική ηγεσία της ΔΟΕ, κόντρα στις διαθέσεις της βάσης του κλάδου, όχι μόνο δεν πρόβαλε τις αντιδράσεις των εκπαιδευτικών για τα νέα βιβλία αλλά, αντίθετα, έκανε τα πάντα για να μην ανοίξει η συζήτηση θεωρώντας πως δε χωρούσαν στο διεκδικητικό της πλαίσιο. Έτσι, η συζήτηση για το βιβλίο της Ιστορίας άνοιξε αργότερα με τους όρους που επέλεξαν οι εθνικιστικοί κύκλοι και τα ΜΜΕ.
Σε ότι αφορά το βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού αρκεί μια πρώτη ανάγνωση για να διαπιστώσει κανείς ότι αυτό που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο εγχειρίδιο είναι η διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, η αποσιώπηση σημαντικών γεγονότων, η κατασυκοφάντηση των λαϊκών αγώνων, της αριστερά και του κομμουνιστικού κινήματος, η αναβίωση ακραίων εθνικιστικών αντιλήψεων, η συστηματική προσπάθεια δικαιολόγησης των επιλογών της αστικής τάξης σε όλα τα επίπεδα και γενικότερα το αντιδραστικό ιδεολογικό περιεχόμενο.
Στην πραγματικότητα, η αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει μέσω ΜΜΕ με αφορμή το βιβλίο αποκαλύπτει τις αντιθέσεις που υπάρχουν μέσα στην ελληνική αστική τάξη. Από τη μια η εθνικιστική πλευρά κι απ’ την άλλη αυτή που συντάσσεται πλήρως με τις ιμπεριαλιστικές επιλογές των Η.Π.Α. και της Ε.Ε., τις οποίες και προβάλλει ως το «νέο εθνικό ιδεώδες». Σ’ αυτή την αντιπαράθεση κάθε πλευρά θέλει να συμπαρασύρει τους πάντες. Τις περισσότερες φορές δεν μπαίνουν καν στον κόπο να τεκμηριώσουν τα λόγια τους με αναφορές στο βιβλίο για το οποίο γίνεται, υποτίθεται, η αντιπαράθεση. Κομμάτια της «αριστεράς» τάσσονται ανεπιφύλακτα είτε με τη μια είτε με την άλλη αντιδραστική πτέρυγα της αστικής τάξης και προτάσσουν τα στήθη τους στη συγκεκριμένη διαμάχη.
Όμως, άλλο πράγμα οι αντιθέσεις της αστικής τάξης που ήταν πάντα ολέθριες για το λαό και άλλο πράγμα οι αντιδραστικές αλλαγές που φέρνουν όλα τα «νέα» βιβλία στην εκπαίδευση. Είναι άλλωστε γνωστό ότι το ζήτημα των «νέων» βιβλίων αποφεύγουν να το ανοίξουν.
Τη φετινή σχολική χρονιά νέα βιβλία εισήχθησαν σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού. Είχαν γραφτεί επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ και εκδόθηκαν από την κυβέρνηση της ΝΔ με την αρωγή των μεγάλων εκδοτικών οίκων. Η τεράστια αύξηση της ύλης, οι στόχοι που θέτουν και το αντιδραστικό ιδεολογικό τους περιεχόμενο προκάλεσαν την αντίδραση των εκπαιδευτικών. Κατά την περίοδο της μεγάλης απεργίας στην πρωτοβάθμια, οι εκπαιδευτικοί πήραν αποφάσεις ενάντια στα νέα βιβλία και απαίτησαν την απόσυρσή τους. Όμως, η συνδικαλιστική ηγεσία της ΔΟΕ, κόντρα στις διαθέσεις της βάσης του κλάδου, όχι μόνο δεν πρόβαλε τις αντιδράσεις των εκπαιδευτικών για τα νέα βιβλία αλλά, αντίθετα, έκανε τα πάντα για να μην ανοίξει η συζήτηση θεωρώντας πως δε χωρούσαν στο διεκδικητικό της πλαίσιο. Έτσι, η συζήτηση για το βιβλίο της Ιστορίας άνοιξε αργότερα με τους όρους που επέλεξαν οι εθνικιστικοί κύκλοι και τα ΜΜΕ.
Σε ότι αφορά το βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού αρκεί μια πρώτη ανάγνωση για να διαπιστώσει κανείς ότι αυτό που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο εγχειρίδιο είναι η διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, η αποσιώπηση σημαντικών γεγονότων, η κατασυκοφάντηση των λαϊκών αγώνων, της αριστερά και του κομμουνιστικού κινήματος, η αναβίωση ακραίων εθνικιστικών αντιλήψεων, η συστηματική προσπάθεια δικαιολόγησης των επιλογών της αστικής τάξης σε όλα τα επίπεδα και γενικότερα το αντιδραστικό ιδεολογικό περιεχόμενο.
Η ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣΗ ιστορία όλων των ως τώρα κοινωνιών είναι η ιστορία ταξικών αγώνων.
Κομμουνιστικό Μανιφέστο
Τα βιβλία της Ιστορίας στην εκπαίδευση στηρίζονταν και στηρίζονται πάνω στις αντιλήψεις της αστικής τάξης για την ιστορία. Οι κοινωνικές τάξεις απλά εξαφανίζονται και τη θέση τους παίρνουν διάφορες ομάδες (π.χ. γυναίκες, παιδιά, εργάτες, καλλιτέχνες, αθλητές). Η ταξική πάλη αγνοείται και αποθεώνεται ο ρόλος των προσώπων. Οι ιδέες παρουσιάζονται αναλλοίωτες ανά τους αιώνες σε ένα αέναο φαύλο κύκλο αντιπαράθεσης όπου μόνο τα εξωτερικά γνωρίσματα του κόσμου αλλάζουν, δίχως η ανθρωπότητα να κάνει ούτε ένα βήμα μπρος. Η ιστορία παρουσιάζεται ως μια αδιάκοπη πάλη θεσμών και ιδεών, μια συνεχής επιδίωξη για ελευθερία και ισότητα, που ολοένα σκοντάφτει στην καταπίεση και την ανισότητα, μια επιδίωξη που ποτέ δεν πραγματοποιείται μα ούτε και μπορεί ποτέ να σταματήσει ολότελα. Μια τέτοια αντίληψη εμφυσά τη ματαιότητα για κάθε ανατρεπτική-επαναστατική δράση.
Στο βιβλίο του δασκάλου αναλύονται οι αντιλήψεις των συγγραφέων για την Ιστορία. Η βασική αντίληψη είναι ότι το παρελθόν είναι «άμορφο» και ο ιστορικός μέσα από τα ερωτήματα που θέτει το μορφοποιεί. Σύμφωνα με το βιβλίο «η ιστορία συνακόλουθα οριοθετείται από το αντικείμενό της, ένα αντικείμενο που δρα στο παρελθόν και όχι από το παρελθόν καθεαυτό… Το ιστορικό παρελθόν είναι μια συγκεκριμένη ανάπλαση, που παράγεται μέσα από συγκεκριμένες τεχνικές, μεθόδους και εργαλεία». Στο απόσπασμα από έργο του A. Prost που παραθέτουν οι συγγραφείς αναφέρεται: «Το ερώτημα είναι αυτό που κατασκευάζει το ιστορικό αντικείμενο… είναι αυτό που δημιουργεί το ιστορικό αντικείμενο…». Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια, όλα είναι υποκειμενικά και τα γεγονότα καθορίζονται από τον τρόπο που κάθε φορά σκέφτονται οι άνθρωποι που τα μελετούν. Αυτός ο υποκειμενικός ιδεαλισμός ακυρώνει κάθε προσπάθεια αναζήτησης της αλήθειας. Βέβαια, είναι πάντα μια καλή δικαιολογία για την ωμή παραχάραξη των γεγονότων.
Επίσης, δεν υπάρχει μια Ιστορία αλλά παράλληλες πολλές Ιστορίες. Όπως «ιστορία των ιδεών, των νοοτροπιών, των γυναικών, της καθημερινής ζωής … διπλωματική ιστορία καθώς και πλήθος άλλων ιστοριών που συμπληρώνουν η μια την άλλη και όλες μαζί διευθετούν το παρελθόν». Επομένως, δεν υπάρχει ενιαία κίνηση της ιστορίας ούτε και αιτίες που δημιουργούν τα γεγονότα. Άλλωστε, πάντα σύμφωνα με το βιβλίο του δασκάλου, το κύριο ζητούμενο δεν είναι τα γεγονότα, η «γεγονοτολογία» όπως υποτιμητικά λέει.
Δεν κρύβεται, βέβαια, αντίθετα γίνονται πολλές αναφορές στην προσήλωση των συγγραφέων σ’ αυτό που οι ίδιοι ονομάζουν «δυτική σκέψη». Αλήθεια, υπάρχει ανατολική, βόρεια ή νότια σκέψη από τις οποίες οι συγγραφείς διαχωρίζουν τη θέση τους; Έτσι, επαναλαμβάνονται μονότονα οι φράσεις «δυτική ιστοριογραφία», «δυτική σκέψη», «δυτικά σχολεία», «σύγχρονες πολυπολιτισμικές δυτικές κοινωνίες».
Να ομονοήσει ο λαός!Βασικός στόχος είναι η καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης και η προετοιμασία των μελλοντικών πολιτών του αστικού κράτους (βλ. βιβλίο δασκάλου). Διακηρύσσεται, μάλιστα, ότι το βιβλίο της ΣΤ΄ επιδιώκει να λειτουργήσει «διορθωτικά στις ανταγωνιστικές συλλογικές μνήμες προβάλλοντας μια συνολική εικόνα» διότι «η συλλογική μνήμη δεν είναι ενιαία» όπως η «μικρασιατική καταστροφή, η κατοχή, η αντίσταση, ο εμφύλιος … η στρατιωτική δικτατορία, το Πολυτεχνείο, το κυπριακό ζήτημα», και δυστυχώς… οι μαθητές «τα γνωρίζουν από το οικογενειακό τους περιβάλλον» και ακόμη χειρότερα ο λαός… «δεν ομονοεί πάντοτε για τα γεγονότα και δεν ερμηνεύει ομοιότροπα τις ιστορικές εξελίξεις». Δηλώνεται, δηλαδή, ξεκάθαρα ότι επιδιώκεται «τα παιδιά να επισκεφτούν εκ νέου αυτές τις μνήμες», δηλαδή η ιστορία θα ξαναγραφτεί στη συνείδηση του λαού διότι… δεν ομονοεί. Γενικά, όλα τα γεγονότα παριστάνονται σύμφωνα με την εικόνα των τωρινών και όπως ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες της τωρινής πολιτικής της αστικής τάξης.
Στο βιβλίο του δασκάλου αναλύονται οι αντιλήψεις των συγγραφέων για την Ιστορία. Η βασική αντίληψη είναι ότι το παρελθόν είναι «άμορφο» και ο ιστορικός μέσα από τα ερωτήματα που θέτει το μορφοποιεί. Σύμφωνα με το βιβλίο «η ιστορία συνακόλουθα οριοθετείται από το αντικείμενό της, ένα αντικείμενο που δρα στο παρελθόν και όχι από το παρελθόν καθεαυτό… Το ιστορικό παρελθόν είναι μια συγκεκριμένη ανάπλαση, που παράγεται μέσα από συγκεκριμένες τεχνικές, μεθόδους και εργαλεία». Στο απόσπασμα από έργο του A. Prost που παραθέτουν οι συγγραφείς αναφέρεται: «Το ερώτημα είναι αυτό που κατασκευάζει το ιστορικό αντικείμενο… είναι αυτό που δημιουργεί το ιστορικό αντικείμενο…». Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια, όλα είναι υποκειμενικά και τα γεγονότα καθορίζονται από τον τρόπο που κάθε φορά σκέφτονται οι άνθρωποι που τα μελετούν. Αυτός ο υποκειμενικός ιδεαλισμός ακυρώνει κάθε προσπάθεια αναζήτησης της αλήθειας. Βέβαια, είναι πάντα μια καλή δικαιολογία για την ωμή παραχάραξη των γεγονότων.
Επίσης, δεν υπάρχει μια Ιστορία αλλά παράλληλες πολλές Ιστορίες. Όπως «ιστορία των ιδεών, των νοοτροπιών, των γυναικών, της καθημερινής ζωής … διπλωματική ιστορία καθώς και πλήθος άλλων ιστοριών που συμπληρώνουν η μια την άλλη και όλες μαζί διευθετούν το παρελθόν». Επομένως, δεν υπάρχει ενιαία κίνηση της ιστορίας ούτε και αιτίες που δημιουργούν τα γεγονότα. Άλλωστε, πάντα σύμφωνα με το βιβλίο του δασκάλου, το κύριο ζητούμενο δεν είναι τα γεγονότα, η «γεγονοτολογία» όπως υποτιμητικά λέει.
Δεν κρύβεται, βέβαια, αντίθετα γίνονται πολλές αναφορές στην προσήλωση των συγγραφέων σ’ αυτό που οι ίδιοι ονομάζουν «δυτική σκέψη». Αλήθεια, υπάρχει ανατολική, βόρεια ή νότια σκέψη από τις οποίες οι συγγραφείς διαχωρίζουν τη θέση τους; Έτσι, επαναλαμβάνονται μονότονα οι φράσεις «δυτική ιστοριογραφία», «δυτική σκέψη», «δυτικά σχολεία», «σύγχρονες πολυπολιτισμικές δυτικές κοινωνίες».
Να ομονοήσει ο λαός!Βασικός στόχος είναι η καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης και η προετοιμασία των μελλοντικών πολιτών του αστικού κράτους (βλ. βιβλίο δασκάλου). Διακηρύσσεται, μάλιστα, ότι το βιβλίο της ΣΤ΄ επιδιώκει να λειτουργήσει «διορθωτικά στις ανταγωνιστικές συλλογικές μνήμες προβάλλοντας μια συνολική εικόνα» διότι «η συλλογική μνήμη δεν είναι ενιαία» όπως η «μικρασιατική καταστροφή, η κατοχή, η αντίσταση, ο εμφύλιος … η στρατιωτική δικτατορία, το Πολυτεχνείο, το κυπριακό ζήτημα», και δυστυχώς… οι μαθητές «τα γνωρίζουν από το οικογενειακό τους περιβάλλον» και ακόμη χειρότερα ο λαός… «δεν ομονοεί πάντοτε για τα γεγονότα και δεν ερμηνεύει ομοιότροπα τις ιστορικές εξελίξεις». Δηλώνεται, δηλαδή, ξεκάθαρα ότι επιδιώκεται «τα παιδιά να επισκεφτούν εκ νέου αυτές τις μνήμες», δηλαδή η ιστορία θα ξαναγραφτεί στη συνείδηση του λαού διότι… δεν ομονοεί. Γενικά, όλα τα γεγονότα παριστάνονται σύμφωνα με την εικόνα των τωρινών και όπως ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες της τωρινής πολιτικής της αστικής τάξης.
Η ΔΙΔΑΞΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Η Ιστορία της ΣΤ΄ περιλαμβάνει το βιβλίο του μαθητή, το τετράδιο εργασιών, ένα CD-ROM και το βιβλίο του δασκάλου. Η ιστορική ύλη για την ιστορία της ΣΤ΄ Δημοτικού αφορά μια μεγάλη περίοδο που αρχίζει από το 1453 και ολοκληρώνεται με το τέλος του 20ου αιώνα. Υποτίθεται πως το βιβλίο εισάγει νέες διδακτικές μεθόδους που στόχο έχουν αναπτύξουν την ιστορική σκέψη μέσα από τη διερεύνηση των πηγών. Φυσικά, κανείς δε μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει τι εννοούν όταν μιλάνε για ιστορική σκέψη θεωρώντας, προφανώς, πως υπάρχει μόνο μία άποψη κοινά αποδεχτή. Φυσικά, πηγές υπήρχαν και στα προηγούμενα βιβλία ιστορίας, απλά, τώρα αυξάνονται και απαιτείται η κατ’ επιλογή μελέτη τους για την εμπέδωση του κεφαλαίου. Οι πηγές που έχουν επιλεγεί είναι στενά συνδεμένες με το κείμενο. Η εμπειρία της διδασκαλίας του βιβλίου έχει δείξει ότι είναι αδύνατο στο 40λεπτο της διδακτικής ώρας να ολοκληρωθεί μία διδακτική ενότητα που περιλαμβάνει κείμενο, γλωσσάριο, ιστοριογραμμή-χρονολόγιο και τις πηγές.
Στο συγκεκριμένο βιβλίο τα γεγονότα δίνονται συνοπτικά και τα κείμενα είναι πυκνογραμμένα και δυσνόητα (πολλές αφηρημένες έννοιες) για τους δωδεκάχρονους μαθητές. Οι συγγραφείς δείχνουν να μην έχουν λάβει υπόψη τους ούτε το γνωστικό επίπεδο των μαθητών ούτε το σχολικό χρόνο. Έτσι, το μάθημα της Ιστορίας έχει γίνει πονοκέφαλος για δάσκαλους και μαθητές.
Ακόμη, η ιστορία δίνεται με τέτοιο τρόπο που είναι αδύνατο να μπουν σε μια σειρά τα γεγονότα, να γίνει κατανοητό πώς αυτά εξελίχθηκαν και ποια ήταν η σημασία τους, καθώς, επίσης, να συνδεθούν τα πρόσωπα με τα γεγονότα και να αναδειχθεί ο ρόλος τους. Έτσι σε μια διδακτική ενότητα πρέπει να γίνει ανάλυση πληθώρας εννοιών και γεγονότων. Χαρακτηριστικά στο πρώτο κεφάλαιο οι μαθητές πρέπει να κατανοήσουν και να μάθουν τι είναι Αναγέννηση, Ουμανισμός και Ουμανιστές, τις θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις, τι είναι προτεστάντες, το ρόλο της καθολικής εκκλησίας, τα συχωροχάρτια, την αντιμεταρρύθμιση, το ρόλο της τυπογραφίας και δέκα λόγιους και καλλιτέχνες που αναφέρονται μόνο με τα ονόματά τους. Το βιβλίο γράφτηκε με τέτοιο τρόπο σαν να θεωρεί πως οι μαθητές ήδη γνωρίζουν πράγματα και τώρα θα πρέπει να διαβάσουν τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτά. Τα συμπεράσματα είτε δίνονται έτοιμα είτε οι μαθητές κατευθύνονται σ’ αυτά κυρίως μέσω των πηγών. Δε γίνεται καμία προσπάθεια να μελετηθούν τα γεγονότα, οι αιτίες που τα γέννησαν και ποια τα αποτελέσματα. Ακόμη και η σύνταξη έχει επιλεχτεί με τέτοιο τρόπο (κυριαρχεί η παθητική σύνταξη) που να μην προκαλεί ερωτήματα γύρω από τις αιτίες. Παντού ο νόμος της σιωπής.
Η συνοπτική παρουσίαση της Ιστορίας λειτουργεί ως άλλοθι για την αποσιώπηση σημαντικών ιστορικών γεγονότων. Αυτό, βέβαια, δεν εμποδίζει να δίνεται δυσανάλογη έκταση σε γεγονότα ή σε πρόσωπα που οι συγγραφείς επιλέγουν. Γενικά, επιλέγεται να προβληθούν τα ιστορικά πρόσωπα, οι ιστορικές στιγμές και οι αντιλήψεις που στηρίζουν την αστική ιδεολογία και κυριαρχία.
Στο συγκεκριμένο βιβλίο τα γεγονότα δίνονται συνοπτικά και τα κείμενα είναι πυκνογραμμένα και δυσνόητα (πολλές αφηρημένες έννοιες) για τους δωδεκάχρονους μαθητές. Οι συγγραφείς δείχνουν να μην έχουν λάβει υπόψη τους ούτε το γνωστικό επίπεδο των μαθητών ούτε το σχολικό χρόνο. Έτσι, το μάθημα της Ιστορίας έχει γίνει πονοκέφαλος για δάσκαλους και μαθητές.
Ακόμη, η ιστορία δίνεται με τέτοιο τρόπο που είναι αδύνατο να μπουν σε μια σειρά τα γεγονότα, να γίνει κατανοητό πώς αυτά εξελίχθηκαν και ποια ήταν η σημασία τους, καθώς, επίσης, να συνδεθούν τα πρόσωπα με τα γεγονότα και να αναδειχθεί ο ρόλος τους. Έτσι σε μια διδακτική ενότητα πρέπει να γίνει ανάλυση πληθώρας εννοιών και γεγονότων. Χαρακτηριστικά στο πρώτο κεφάλαιο οι μαθητές πρέπει να κατανοήσουν και να μάθουν τι είναι Αναγέννηση, Ουμανισμός και Ουμανιστές, τις θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις, τι είναι προτεστάντες, το ρόλο της καθολικής εκκλησίας, τα συχωροχάρτια, την αντιμεταρρύθμιση, το ρόλο της τυπογραφίας και δέκα λόγιους και καλλιτέχνες που αναφέρονται μόνο με τα ονόματά τους. Το βιβλίο γράφτηκε με τέτοιο τρόπο σαν να θεωρεί πως οι μαθητές ήδη γνωρίζουν πράγματα και τώρα θα πρέπει να διαβάσουν τα συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτά. Τα συμπεράσματα είτε δίνονται έτοιμα είτε οι μαθητές κατευθύνονται σ’ αυτά κυρίως μέσω των πηγών. Δε γίνεται καμία προσπάθεια να μελετηθούν τα γεγονότα, οι αιτίες που τα γέννησαν και ποια τα αποτελέσματα. Ακόμη και η σύνταξη έχει επιλεχτεί με τέτοιο τρόπο (κυριαρχεί η παθητική σύνταξη) που να μην προκαλεί ερωτήματα γύρω από τις αιτίες. Παντού ο νόμος της σιωπής.
Η συνοπτική παρουσίαση της Ιστορίας λειτουργεί ως άλλοθι για την αποσιώπηση σημαντικών ιστορικών γεγονότων. Αυτό, βέβαια, δεν εμποδίζει να δίνεται δυσανάλογη έκταση σε γεγονότα ή σε πρόσωπα που οι συγγραφείς επιλέγουν. Γενικά, επιλέγεται να προβληθούν τα ιστορικά πρόσωπα, οι ιστορικές στιγμές και οι αντιλήψεις που στηρίζουν την αστική ιδεολογία και κυριαρχία.
ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΟ
Είναι διάχυτη η αντίληψη της αδιάκοπτης συνέχειας του ελληνισμού ανά τους αιώνες. Οι χρονικές περίοδοι και τα γεγονότα που την αμφισβητούν απλά αγνοούνται. Η περίοδος της Οθωμανικής κυριαρχίας επί της ουσίας δε διδάσκεται. Από την περίοδο 1453 ως 1821 προβάλλεται μόνο όσα συνδέονται με την ελληνική επανάσταση.
…Έτσι, όχι με το «ψηλά τα χέρια» όπως αυτοί, μα με, στην καρδιά τόνα μου χέρι, και με τ’ άλλο μου, το ταπεινό κρατώντας –μου- κεράκι, θα προβώ ομπρός στους τίμιους και τους λεύτερους για το σκολιό μονοπατάκι της αλήθειας…
Γ. Σκαρίμπας
Οι συγγραφείς ισχυρίζονται ότι έβαλαν, επιτέλους, τέλος σε διάφορους ιστορικούς μύθους. Όμως, δε λέει κανείς ότι με τους μύθους του «κρυφού σχολειού» και της «25 Μάρτη» η Ιστορία του Δημοτικού έχει ξεμπερδέψει εδώ και είκοσι χρόνια. Μάλιστα, ενώ το προηγούμενο βιβλίο Ιστορίας μιλούσε ξεκάθαρα για «το θρύλο του κρυφού σχολειού», το τωρινό επιλέγει να μην πει τίποτα ανοίγοντας το παράθυρο στα μυθεύματα. Το ίδιο κάνει και με τον άλλο μύθο της ύψωσης τους λάβαρου της επανάστασης από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στην Αγία Λάβρα. Ενώ στο προηγούμενο βιβλίο ουσιαστικά διαψεύδεται, το τωρινό επιλέγει να μην πει κουβέντα. Οι πρόκριτοι που «εκλέγονται από τα μέλη των κοινοτήτων… οφείλουν να είναι ικανοί, τίμιοι και πλούσιοι». Η φράση που υπήρχε στο προηγούμενο βιβλίο «έπρεπε να είναι αρεστοί στις οθωμανικές αρχές» εξοστρακίζεται. Αποκρύβεται ο ρόλος του Πατριαρχείου και των Φαναριωτών που, επί της ουσίας, ήταν τμήμα της οθωμανικής διοίκησης και που κράτησαν εχθρική στάση απέναντι στην επανάσταση. Λέει χαρακτηριστικά (σελ. 50): «Έμποροι, προεστοί και κοτζαμπάσηδες, λόγιοι, κληρικοί, κλέφτες, αρματολοί και ναυτικοί συντάσσονται στον κοινό αγώνα και πολλοί περνούν επώνυμα στην ιστορία». Οι Φαναριώτες «έχουν ευρωπαϊκή παιδεία και αρκετές γνώσεις για τη διοίκηση και την οργάνωση του κράτους» (σελ. 52). Οι κλέφτες παρουσιάζονται ως κοινοί εγκληματίες. «Κάνουν επιθέσεις σε …κρατικούς αξιωματούχους…» (σελ.32) και η δράση τους «θεωρείται μορφή ένοπλης αντίστασης»(!!!). Το βιβλίο γέρνει ολοφάνερα υπέρ των κοτζαμπάσηδων και των Φαναριωτών και δε γίνεται λόγος για τα δεινά που υπέμεναν από αυτούς οι ραγιάδες. Σίγουρα, αν ζούσε ο Σκαρίμπας θα έγραφε και τέταρτο τόμο «21 και αλήθεια» για να τους απαντήσει δεόντως.
Το βιβλίο είναι γεμάτο αντιφάσεις σε ότι αφορά τη συμπεριφορά των Τούρκων απέναντι στους ραγιάδες. Από τη μια λέει ότι «σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο οι ορθόδοξοι χριστιανοί των κατακτημένων περιοχών αποτελούν αναγνωρισμένη θρησκευτική ομάδα» και πιο κάτω κάνει αναφορά για «βίαιους εξισλαμισμούς» (σελ 18) και στη σελ. 30 γράφεται πως «οι Οθωμανοί με τον Ιερό πόλεμο που διεξάγουν, έχουν στόχο την εξάπλωση της ισλαμικής θρησκείας».
Όσο για τις δολοφονίες, τους διωγμούς και τις φυλακίσεις οπλαρχηγών όπως ο Κολοκοτρώνης, οι συγγραφείς δε γράφουν ούτε μία λέξη. Για την 3η Σεπτέμβρη αφιερώνεται μια αράδα: «με το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 το ελληνικό κράτος αποκτά Σύνταγμα…»(σελ. 68). Το όνομα του Μακρυγιάννη δεν υπάρχει πουθενά. Στην ίδια σελίδα μαθαίνουμε ότι «…με τις κινητοποιήσεις του 1909, (Στάση στο Γουδί) τερματίζεται μια μακρά περίοδος αγώνων για τον εκδημοκρατισμό του πολιτεύματος».
Ο εθνικισμός του βιβλίου
Στην ενότητα «Το εθνικό ζήτημα»(σελ. 71-73) γίνεται λόγος για την «Μεγάλη Ιδέα», την «προσάρτηση» εδαφών, τις «αλύτρωτες» περιοχές, την «εθνική ολοκλήρωση». Έτσι, ξαναθυμούνται οι παλιοί και γαλουχούνται οι νέοι ότι «τα σύνορα είναι προσωρινά και η επέκτασή τους είναι εθνικός στόχος». «Το ελληνικό κράτος έχει πολλές προσδοκίες…». Οι περιοχές που κατοικούν Έλληνες, αμιγείς ή όχι, είναι αλύτρωτες και πρέπει να ενταχθούν στο ελληνικό κράτος. «Η εθνική ολοκλήρωση γίνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και συνεχίζεται και τον επόμενο αιώνα». Γενικά, ο όρος αλυτρωτισμός επαναλαμβάνεται πολλές φορές και όλα κρίνονται ανάλογα με το αν εξυπηρετούν τον «εθνικό στόχο». Αξιομνημόνευτοι είναι οι ορισμοί που δίνονται: «Μεγάλη Ιδέα: η ελληνική εθνική ιδέα, για την επέκταση των συνόρων και την απελευθέρωση των αλύτρωτων ελλήνων. Προσάρτηση: η ένταξη εδαφών στα σύνορα του κράτους. Αλύτρωτες: οι περιοχές που παρέμεναν εκτός ελληνικών συνόρων. Οι πληθυσμοί τους ονομάζονται αλύτρωτοι και το ζήτημα αλυτρωτισμός. Εθνική ολοκλήρωση: η ενσωμάτωση των ελληνικών πληθυσμών στα σύνορα του εθνικού κράτους». Αυτό το εθνικιστικό πνεύμα διαπνέει όλο το βιβλίο. Μάλιστα, διανθίζεται από ένα «νεοεθνικιστικό» πνεύμα της υποταγής στις αστικές επιλογές και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Ο 20ος αιώνας
«Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα το ελληνικό κράτος διευρύνεται, εξελίσσεται και εντάσσεται στην ευρωπαϊκή οικογένεια» (σελ. 90)
Οι συγγραφείς αποφάσισαν πως το γεγονός «σταθμός» που καθόρισε τις μετέπειτα εξελίξεις ήταν η «Στάση στο Γουδί». Λήγει το πολιτειακό, ξεκινάει ο «εκσυγχρονισμός» του κράτους και υπάρχει μέριμνα για την οικονομική ανάπτυξή του. Γενικά «μετά το κίνημα στο Γουδί, το 1909, η Ελλάδα ακολουθεί νέα πορεία». Η σημασία του συγκεκριμένου γεγονότος τονίζεται σε πολλές σελίδες. Αλήθεια, η στάση στο Γουδί δεν έληξε με συμβιβασμό σε όλα τα θέματα π.χ. πολιτειακό;
Σύμφωνα με το βιβλίο, ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος ξεσπά λόγω κάποιων διαφωνιών μεταξύ των κρατών και λήγει το 1918. Η μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση δεν αναφέρεται πουθενά, δε συνέβη ποτέ ή ήταν ένα ασήμαντο γεγονός ανάξιο λόγου! Η Μικρασιατική εκστρατεία δικαιολογείται απόλυτα αφού η Ελλάδα «κερδίζει τη διοίκηση της περιοχής» και «παίρνει εντολή να στείλει στρατό στη Σμύρνη» (σελ. 100). Τα πραγματικά γεγονότα, ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων, οι επιπτώσεις στους πληθυσμούς παραποιούνται ή αποσιωπούνται. Όλα εμφανίζονται ως απολύτως φυσιολογικά. Το βιβλίο σε ότι αφορά τη μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή κάνει αυτό που έκανε πάντα η αστική τάξη, δηλαδή δικαιολογεί την εκστρατεία, αποσιωπά το δράμα των προσφύγων («συνωστίζονται στο λιμάνι») και τη εξαθλίωση και εκμετάλλευση που γνώρισαν μετά την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα και ταυτόχρονα κρύβει την εναντίωση του λαού στη μικρασιατική εκστρατεία.
Το βιβλίο, επίσης, διδάσκει πως για την άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη ευθύνεται το εργατικό κίνημα που πιέζει με τις διεκδικήσεις του τα δημοκρατικά καθεστώτα τα οποία εξαιτίας του καταρρέουν και τα διαδέχονται δικτατορίες (σελ. 106). Μα και για την δικτατορία του Μεταξά ευθύνεται το ελληνικό εργατικό κίνημα που πιέζει το ελληνικό κράτος, το οποίο από το 1909 «εκσυγχρονίζεται» και προστατεύει τους εργάτες. Αλλά και το 1967 μια ομάδα συνταγματαρχών «ανακόπτει τη χώρα προς τον εκδημοκρατισμό που διαμορφώνεται από την αρχή της δεκαετίας του 1960» (σελ. 118). Η μετεμφυλιακή τρομοκρατία, οι διώξεις, οι εξορίες, τα πιστοποιητικά πολιτικών φρονημάτων ήταν… εκδημοκρατισμός!
Όσο για τα γεγονότα του Β’ Παγκόσμιου πολέμου, της κατοχής και του εμφυλίου είτε αποσιωπούνται είτε παραποιούνται τελείως χωρίς καμία αιδώ. Έτσι, το 1939 οι Γαλλία και Αγγλία αντιδρούν «για να αντιμετωπίσουν τις δυνάμεις του Άξονα» και στην πορεία «συντάσσονται με αυτές» η Ρωσία και οι ΗΠΑ! Επίσης, οι μαθητές δε θα μάθουν ποτέ ποιος έριξε τις δύο ατομικές βόμβες στο Ναγκασάκι και στη Χιροσίμα. Όπως φαίνεται έπεσαν μόνες τους! Τα Δεκεμβριανά δεν έγιναν ποτέ. Η περίοδος του λεγόμενου Ψυχρού πολέμου που ακολούθησε δεν υπάρχει ούτε ως φράση.
Οι μόνοι πολιτικοί που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι ο Καποδίστριας, ο Τρικούπης, ο Βενιζέλος, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Α. Παπανδρέου και ο Κ. Καραμανλής. Ουδείς άλλος! Στο βιβλίο εκθειάζεται το έργο του Καποδίστρια, του Τρικούπη και του Βενιζέλου παραχαράζοντας και αποσιωπώντας τα ιστορικά γεγονότα. Μάλιστα ο Καποδίστριας διανέμει εθνικές γαίες (σελ.58). Ο Τρικούπης, όπως φαίνεται, δεν είχε αντιπάλους απλά για να κάνει «εκσυγχρονιστικά έργα» δανείζεται το κράτος κι έτσι «ο δανεισμός αυτός συντελεί σε μεγάλο βαθμό στην πτώχευσή του ...» (σελ. 77). Και ο Βενιζέλος ήταν εκσυγχρονιστής, κατά το βιβλίο πάντα. Η σελ 91 είναι γεμάτη ιστορικά λάθη και παραχαράξεις προκειμένου να εξυμνηθεί ο Βενιζέλος ο οποίος φαίνεται να αλλάζει το Σύνταγμα που τον βοηθάει στις «μεταρρυθμίσεις» και ψηφίζονται νόμοι που κατοχυρώνουν τις ατομικές ελευθερίες». Προφανώς δεν αναφέρονται στο ιδιώνυμο. Μαθαίνουμε, επίσης, ότι εκσυγχρονισμός είναι «οι μεταρρυθμίσεις για να γίνει το κράτος σύγχρονο». Ο Γ. Παπανδρέου είναι ο μόνος πολιτικός που έδρασε την περίοδο του Β΄ παγκόσμιου πολέμου στην Ελλάδα. Γενικά, το βιβλίο ξεμπερδεύει με τους αντιπάλους των ανωτέρω παραδίνοντάς τους στη λήθη. Για τους συγγραφείς, πάνω στον κορμό που χτίζουν αυτά τα πρόσωπα στηρίζεται όλη η Ιστορία της Ελλάδας.
Υπερασπιστές της εξάρτησης
Σε όλο το βιβλίο γίνεται συστηματική προσπάθεια να δικαιολογηθεί η εξάρτηση της χώρας από τις Μεγάλες – Ιμπεριαλιστικές Δυνάμεις που παρουσιάζονται ότι καθόριζαν και καθορίζουν τη «σωτηρία» της από τα «δεινά» της. Χωρίς σχόλια αντιγράφουμε το γλωσσάριο (σελ56): «Ιερά Συμμαχία: συμμαχία που δημιουργείται το 1814(;), μεταξύ της Αυστρίας, Ρωσίας, Πρωσίας, Αγγλίας και Γαλλίας (;), με στόχο τη διατήρηση των συνόρων μεταξύ των κρατών». Έτσι, οι Μεγάλες Δυνάμεις «μεσολαβούν στο ελληνικό ζήτημα» κι «αναγνωρίζεται η Ελλάδα ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος» (σελ. 56), ενώ «η εξάρτησή» του «απαιτεί τη συναίνεση και την υποστήριξη τους για τη λύση του αλυτρωτικού ζητήματος. Αυτό ισχύει όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη» (σελ. 74). Δηλαδή, υπάρχουν κι άλλοι σαν κι εμάς. Στη σελ 64 αναφέρεται ότι οι μεγάλες δυνάμεις «ορίζονται Εγγυήτριες Δυνάμεις του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Η Ελλάδα αποκτά έτσι τις προϋοθέσεις για την αναγνώρισή της από τα άλλα κράτη». Μάλιστα, στη σελ. 76 παρατίθεται γελοιογραφία εποχής 1882, όπου φαίνεται να εικονίζεται η Ελλάδα σαν μωρό, η Τουρκία σαν άντρας μουστακοφόρος που θέλει να το φάει και η Ευρώπη σαν γηραιά γυναίκα που το προστατεύει. Τα παιδιά καλούνται να παρατηρήσουν τη γελοιογραφία και να απαντήσουν στο ερώτημα «Ποιος απειλεί και ποιος προστατεύει την Ελλάδα». Έτσι, η «…μαθητεία στην ιστορία» δεν διερευνά αλλά εμπεδώνει το λόγο του κειμένου που προηγείται. Σε όποιο σημείο δε μπορεί να βρεθεί μια δικαιολογία για τις παρεμβάσεις τους, αυτές αγνοούνται. Ποιος και γιατί έφερε τον Όθωνα και τους Γλύξμπουργκ στην Ελλάδα, ποιοι και με ποιους όρους «μας δάνειζαν», τι έκαναν οι «ξένοι φίλοι μας» κατά τη Μικρασιατική καταστροφή, στην κατοχή, στον εμφύλιο, στη Χούντα και στην Κύπρο δε μαθαίνουμε. Όσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή εμφανίζεται να δικαιώνει την «εθνική μας ολοκλήρωση» εξασφαλίζοντάς μας μια… ζεστή αγκαλιά.
Πού είναι οι Αμερικάνοι; Όσο και να ψάξουμε στο βιβλίο δε θα τους βρούμε. Αλήθεια, η ιστορία των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια, εξελίσσεται ανεξάρτητα από αυτούς ή μήπως ήταν και είναι ασήμαντη η παρουσία τους; Ολοφάνερα, λοιπόν, το βιβλίο υποθάλπει Τον εγκληματία.
Ο θαυμαστός κόσμος μας!Δε λείπουν βέβαια και οι φαιδρότητες! «Από το 15ο αιώνα έως το τέλος του 18ου η Ευρώπη αλλάζει. Η εποχή αυτή είναι τόσο σημαντική που οι ιστορικοί την ονομάζουν Νεότερη εποχή». Κατά την Αναγέννηση «μέσα σε κλίμα χαράς οι άνθρωποι δημιουργούν σπουδαία έργα ζωγραφικής…». «Η διοργάνωση αθλητικών αγώνων σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο δημιουργεί μια νέα ομάδα πληθυσμού, τους αθλητές». Ο δε 20ος αιώνας είναι θαυμαστός! Η τεχνολογία, το διαδίκτυο, ο αθλητισμός και η τέχνη απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους και όλοι γεύονται τα αγαθά. Αν δεν υπήρχε το «ντόπινγκ» και «οι άνθρωποι» που «μολύνουν το περιβάλλον, σπαταλούν φυσικούς πόρους και δεν καταφέρνουν να μειώσουν τη φτώχεια, η οποία συνεχίζει να επικρατεί σε πολλές περιοχές του πλανήτη» τίποτα δε θα τάραζε τον αιώνα μας. Όμως οι άνθρωποι…!
----------------------------------------------------------
Γενικά, κάθε σελίδα του βιβλίου, κάθε αράδα που γράφτηκε, έχει στηθεί έτσι που να αναδεικνύει και να υπερασπίζεται όλα όσα η ελληνική αστική τάξη θεωρεί ότι πρέπει να ξέρει ο λαός, όλα όσα εξυπηρετούν την πολιτική της. Σήμερα, σε φάση αχαλίνωτου ρεβανσισμού της αστικής τάξης σε βάρος της εργατικής, η ιστορία πρέπει να ξαναγραφτεί από την αρχή. Ο λαός πρέπει να «ομονοήσει»!
Το βιβλίο εναρμονίζεται πλήρως με τις επιλογές της αστικής τάξης και των ιμπεριαλιστών των ΗΠΑ και ΕΕ. Κάθε κίνημα, κάθε λαϊκός αγώνας φέρει τη ρετσινιά του τρομοκράτη και δαιμονοποιείται. Το κράτος είναι πάνω απ’ όλα και αυτό δε χωρά αμφισβητήσεις. Προβάλλεται ο «ρεαλισμός» της υποταγής στους ισχυρούς. Η ένταξη στην ΕΕ παρουσιάζεται ως εθνική υπόθεση και δε μπορεί να αμφισβητείται από κανέναν. Ότι θυμίζει δικαιώματα θάβεται.
Έτσι, οι συγγραφείς του βιβλίου αποδεικνύονται πραγματικοί θαυματοποιοί. Εξαφανίζουν τα πάντα! Ενοχλητικές λέξεις (π.χ. κομμουνισμός, Σοβιετική Ένωση), ενοχλητικά πρόσωπα και γεγονότα ρίχνονται στο πυρ το εξώτερο. Κάποιος, βέβαια, θα μπορούσε να αναρωτηθεί γιατί φωνασκούν Χριστόδουλοι και Παπαθεμελήδες. Μάλλον, εκτιμούν ότι μπορούν να πιέσουν για ακόμα πιο αντιδραστικές αλλαγές, δεν τους αρκεί η νέα γραφή της Ιστορίας. Άλλωστε, σοβαρή αντιπαράθεση από αριστερά δε γίνεται.
----------------------------------------------------------
Το αίτημα της απόσυρσης των νέων βιβλίων, που αναδείχθηκε και την περίοδο της μεγάλης απεργίας των δασκάλων, πρέπει να ένα βασικός στόχος τους εκπαιδευτικού κινήματος. Όσο αποκαλύπτεται το αντιδραστικό περιεχόμενο τους τόσο θα χάνουν τη δύναμή τους να πείθουν. Πάντα βέβαια παραμένουν ανοιχτοί οι λογαριασμού του ελληνικού λαού και με όλους αυτούς που προσπάθησαν να ακυρώσουν την ιστορία και να επαναχαράξουν τα πιστεύω του ελληνικού λαού. Γιατί σίγουρα η συγκυβέρνηση του 1989, οι πρόσφατες δηλώσεις του Κύρκου ότι είναι καλύτερο που η αριστερά έχασε τον εμφύλιο και άλλες τέτοιες ενέργειες, εκτός από ακύρωση των αγώνων του λαού, είναι προσπάθεια αναθερώρησης της Ιστορίας στην υπηρεσία της αντίδρασης και του συστήματος.Σίγουρα, η απάντηση δε θα δοθεί από «έγκλειστους στα κάστρα της γνώσης» αλλά από το ζωντανό λαϊκό – εργατικό κίνημα που θα διεκδικήσει εκ νέου την Ιστορία γράφοντας νέες σελίδες. Ό,τι και να γράφουν τα βιβλία δεν μπορούν να ανατρέψουν τη συλλογική μνήμη του λαού που διαμορφώνεται μέσα από τη δική του δράση, τους δικούς του αγώνες!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου